بررسی آموزه های خداشناختی در مناجات شعبانیه

شناخت توحید بر شناخت مراحل آن متوقف است که عبارتند از توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی و توحید در عبادت. توحید ذاتی یعنی اینکه پروردگار دارای ذاتی یگانه است، مثل و مانند ندارد، ماسوا همه مخلوق اوست و دون درجه و مرتبه او در کمال است، بلکه چیزی قابل مقایسه با او نیست، در توحید صفاتی می گوییم صفات خداوند از قبیل علم، قدرت، حیات، اراده، ادراک، سمعیت، بصیریت و ... حقایقی غیر از ذات پروردگار نبوده و عین ذات پروردگارند متکلمین این صفات را به دو قسم ثبوتی و سلبی تقسیم کرده اند، بنابر نظر اکثر متکلمین امهات صفات کمال یعنی صفات ثبوتیه، هشت تاست، در غیر این صورت تمامی اوصاف کمالی واجب تعالی قابل شمارش و احصاء نیستند. از جمله صفات ثبوتی ذاتی که در مناجات آمده است عبارتند از صفت سمع و بصر (و اسمع دعائی اذا دعوتک و اسمع ندائی اذا نادیتک)علم الهی(و تعلم ما فی نفسی و تخبر حاجتی و تعرف ضمیری و لا یخفی علیک امر منقلبی و مثوای)، قدرت الهی (فقد هربت الیک و وقفت بین یدیک)، اراده باری تعالی (الهی لو اردت هوانی لم تهدنی و لو اردت فضیحتی لم تعافنی). همچنین در این مناجات صفات افعالی که به ذات برمی گردد، به چشم می خورد اما از آنجا که این مناجات بیان گر رابطه فقری انسان با خداوند است به صفات سلبی اشاره-ای نشده است.

کلیدواژه ها:

توحید ، مناجات شعبانیه ، اسماء و صفات ، توحید صفاتی.