بن مایه های رباعیات ملا حبیب الله شریف کاشانی

ملا حبیب الله شریف کاشانی از علما و مراجع بزرگ امامیه در نیمه اول قرن چهاردهم هجری است که تالیفات بسیاری در موضوعات فقه، اصول، تفسیر، حدیث، کلام، اخلاق، ادبیات عرب، شعر و... دارد. کتاب رباعیات وی شامل ۷۵۰ رباعی است که آینه ای تمام نما از شرایط سیاسی، اجتماعی و دینی عصر قاجار، به ویژه در دوران جنگ جهانی اول و قحطی سال های ۱۲۹۶۱۲۹۸ هجری قمری در کاشان است. قالب رباعی با ویژگی های ایجاز، سادگی و آهنگین بودن، به شاعر امکان می دهد تا مشاهدات و انتقادات خود را در مورد مسائل مختلف جامعه به صورت موجز و تاثیرگذار بیان کند. رباعیات وی، علاوه بر ارزش ادبی، منبعی ارزشمند برای شناخت شرایط زندگی مردم، تفکرات و انتقادات یک عالم دینی در مواجهه با مشکلات اجتماعی و همچنین درک بهتر اوضاع سیاسی آن دوره محسوب می شوند. از مضامین مهم رباعیات، وصف خداوند، مدح پیامبر(ص) و ائمه(ع)، انتقاد از بی تفاوتی توانگران و زاهدان در برابر رنج مردم، نکوهش دین داری ریاکارانه و صوفیگری مردم فریب و مخالفت با استعمار است. این پژوهش به شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی، با بررسی رباعیات ملا حبیب الله شریف به شناخت بهتر اوضاع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عصر قاجار کمک می کند. همچنین با تحلیل مضامین اعتقادی و اخلاقی این رباعیات، می توان به درک عمیق تری از تفکرات و دیدگاه های یک عالم دینی در مواجهه با مشکلات اجتماعی دست یافت.

کلیدواژه ها:

ملا حبیب الله شریف کاشانی ، قحطی کاشان ، رباعیات ، شرایط اجتماعی ، عصر قاجار