نگاهی به تحولات بورس کالا در پی تشدید نوسانات ارزی سال ۱۴۰۱

طی سال ۱۴۰۱ ، کشور در دو مقطع زمانی، افزایش در قیمت داراییها )سکه طلای امامی، دلار در بازار غیررسمی
و مسکن( را شاهد بود. این تحولات در سه ماهه ابتدایی سال و سپس از مهر ماه تا انتهای سال به وقوع پیوست و
در ف صل زم ستان با افزایش نرخهای ر شد ماهانه ۱ قیمت این داراییها به بیش از ۱۰ در صد، ت شدید شد. میتوان
نقطه افتراق دو دوره مورد اشاره را در تحولات قیمت در سایر کالاها دانست، بهنحویکه در شش ماهه انتهایی سال
۱۴۰۱ و به ویژه سه ماهه انتهایی آن، شاهد افزایش در قیمت نهایی محصولات عرضه شده در بورس کالای ایران،
علیرغم عدم افزایش قابل توجه در قیمت پایه عرضه این محصولات بودیم. با آشکار شدن افزایش قیمتهای نهایی
معاملات محصولات در این بورس کالایی کشور، اولین دلیل برای افزایش قیمتها در آن دوره، سازوکار معاملات در
بورس کالای ایران معرفی شد و در وهله دوم نحوه قیمتگذاری در بورس کالای ایران مبنی بر محاسبه قیمت پایه
عرضه بر اساس نرخ مرجع جهانی )عمدتا قیمت محصولات در بورسهای کالایی جهانی( و نرخ ارز رسمی )اعلامی
توسططط بانک مرکزی( مورد توجه قرار گرفت و در این راسططتا، مباحثی در خصططول لزوم دلار زدایی در نحوه تعیین
قیمت محصولات تولید داخل مطرح شد.
به منظور پاسططویویی به ابهامات مورد اشططاره، در این گزارش روند معاملات کاتد مس شططرکت ملی صططنایع مس
ایران و ورق گرم فولاد شرکت فولاد مبارکه اصفهان در بورس کالای ایران از ابتدای سال ۱۴۰۰ در کنار تحولات
قیمت سایر داراییها مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت نتایجی به شرح ذیل حاصل شد؛
 در رابطه با روند معاملات کاتد مس شرکت ملی صنایع مس ایران؛
 در سال ۱۴۰۱ سهم روزهای دارای رقابت در عرضههای هفتیی این محصول )ناشی از مازاد تقاضا بر عرضه
در آن روز معاملاتی( نزدیک به ۸۰ در صد بود که در مقای سه با سهم ۱۱ در صدی آن در سال ۱۴۰۰ ، افزایش
قابل توجهی نشان میدهد.
 روند فا صله گرفتن قیمت پایانی معاملات از قیمت پایه عر ضه از ابتدای خرداد ماه ۱۴۰۱ آغاز شد که پس از
یک دوره سه ماهه )دی، بهمن و ا سفند ماه ۱۴۰۰ ( حاکم شدن روند نزولی بر نرخ ارز در بازار غیرر سمی و مجددا
افزایش آن در فروردین و اردیبهشططت ماه ۱۴۰۱ محقق گردید. تحلیلهای اقتصططادی در آن مقطع زمانی در مورد
پیشبینی تحقق نرخ ارز ۴۵ هزار تومانی در بازار غیرر سمی در انتهای سال ۱۴۰۱ و عدم توانایی سیا ستگذار در
حفظ روند کاهشطی حاکم بر نرخ ارز در انتهای سطال ۱۴۰۰ و یا دسطتکم حفظ وضطعیت موجود، عملا انتظارات در
خ صول ثبات نرخ ارز را کمرنگ و لذا احتمال افزایش در نرخ ارز در اذهان عمومی را افزایش داد و موجب ت شدید
انتظارات تورمی گردید. شایان ذکر است که کاهش قیمت پایه از محل کاهش قیمت جهانی محصول کاتد مس که
تا اواسطط آبان ماه ۱۴۰۱ ادامه داشطت