تحلیل سبک شناختی «شرح شطحیات» روزبهان بقلی (با رویکرد پاول سیمپسون)

تحقیقات حوزه ادبیات عرفانی فارسی، غالبا در خصوص ساختارهای درونی، مفاهیم و معانی این متون است و کمتر به ساختار بیرونی این اثار با رویکردهای نوین علمی پرداخته شده است، در حالی که بررسی ان ها از دیدگاه های نوین می تواند در بازشناساندن این میراث ارزشمند فرهنگی بسیار موثر باشد. در تحقیق حاضر به تحلیل عنصر ساختاری «شرح شطحیات» روزبهان بقلی، براساس شاخصه های اصلی سبک شناسی نوین و با رویکرد پاول سیمسون پرداخته شده است، اما به دلیل ویژگی های گاه منحصر به فرد این اثر، به مولفه هایی که مختصه سبکی یافته اند نیز توجه شه است. نتایج تحلیل نشان می دهد که از میان انواع ساختار، بیشترین کاربرد به جمله «سادهم اختصاص یافته است. از لحاظ وجهیت نیز با وجود تنوع کاربرد، «جمله خبری» بالاترین جایگاه را به خود اختصاص داده و پس از آن جملات، «پرسشی»، «امری» و شبه جمله های «دعایی» ، «ندایی» و «قسم» به ترتیب، در جایگاه های بعدی قرار گرفته اند. بررسی گروه اسمی نشان می دهد که اسم «بسط» و بالاترین رتبه کاربرد و اسم «مرکب» و «مشتق» مرتبه های بعدی کاربرد را دارد. سرانجام، در تحلیل معنایی شرح شطحیات، ورای مفاهیم مشترک در متون عارفانه، نکاتی به چشم می خورند که جنبه ویژگی های سبکی به خود گرفته اند، مانند استفاده از ساختار ندار و منادا و قسم در جهت بیان جهان بینی مولف و همچنین کاربرد اسامی با افزودن توصیفات و تعبیرات خاص که حامل بخشی از جهان بینی مولف در بردارنده گفتمان های مختلف متن، از باور اعتقادی نسبت به خداوند، تا هستی شناسی، خودشناسی و دیدگاه اجتماعی مولف است.

کلیدواژه ها:

ادبیات عرفانی ، روزبهان بقلی ، شرح شطحیات ، سبک شناسی ، پاول سیمپسون