تصویر سازی از آینده صنعت هواپیمایی در سطح جهانی در افق ۲۰۳۵ و دلالت های آن برای صنعت هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران (با استفاده از روش سناریو نویسی)

کلان روندهای علم و فناوری یکی از مهم ترین متغیرهایی است که بر روندهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی زیست محیطی تاثیرگذار است. بویژه وقتی که پای صنایع پیشرفته ای همچون صنعت هوانوردی به میان می آید. کلان روندهای علم و فناوری رفتارهای برجسته ای دارند، برخی از این کلان روندها تا حدود زیادی به کلان روندهایی جهانی تبدیل می شوند. پژوهش پیش رو از رویکرد روند پژوهی و سناریونویسی مبتنی بر روش گردآوری اسنادی و کتابخانه ای تلاش دارد تا ابتدا با نگاهی گذرا به کلان روندهای جهانی، به صورت دقیق تر به کلان روندهای منطقه ای بپردازد، سپس با رویکرد کل نگر به سناریوهای مطرح در صنعت هواپیمائی در مقیاس جهانی ، آنها را معرفی و در نهایت تجویزها/ توصیه هائی نیز برای این صنعت در سطح ملی و تا حدود فرو ملی داشته باشد. آینده صنعت هواپیمایی ایران در سال ۲۰۳۵ در پس زمینه ای از چالش های منحصر به فرد و فرصت های امیدوارکننده آشکار می شود. تحریم های اقتصادی این صنعت را محدود کرده است، اما تغییرات دیپلماتیک اخیر پتانسیل و نشانک های ضعیف تغییر را نشان می دهد. در این زمینه، بخش هوانوردی ایران با ملاحظات محوری شامل توسعه زیرساخت، ایمنی و امنیت، پایداری و اتصال منطقه ای مواجه است.از آنجائی که ایران به دنبال پاسخگویی به تقاضای رو به رشد برای سفرهای هوایی، هم در داخل و هم در سطح بین المللی است، توسعه زیرساخت ها، اهمیت حیاتی دارد. ارتقاء فرودگاه ها و سیستم های مدیریت ترافیک هوایی برای اطمینان از رضایت مسافران و کارایی عملیاتی ضروری است. ایمنی و امنیت، که برای مسافران داخلی و بین المللی اساسی است، توجه تزلزل ناپذیر به تهدیدات در حال تحول و استانداردهای جهانی را ضروری می کند. تلاش جهانی به سمت پایداری، ایران را ملزم به سرمایه گذاری در شیوه های هوانوردی سازگار با محیط زیست، از جمله سوخت های جایگزین و هواپیماهای کم مصرف می کند. ایران با استفاده از موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود می تواند آرزوی تبدیل شدن به یک قطب محوری (هاب منطقه ای) در موضوع صنعت هوانوردی را داشته باشد که اروپا، آسیا و خاورمیانه را به هم متصل می کند و در نتیجه دوام صنعت را افزایش می دهد.برای ساختن آینده ای مطلوب برای صنعت هواپیمایی ایران، ناگزیر مجموعه ای از توصیه های کلیدی نیز بایستی طرح می گردید. سرمایه گذاری های قابل توجهی در زیرساخت ها برای تقویت ظرفیت و بهبود تجربه مسافران مورد نیاز است. علیرغم تحریم ها، تلاش ها برای نوسازی ناوگان هواپیماهای تجاری باید ادامه یابد و بر ارتقاء سوخت هوائی و سازگاری با محیط زیست متمرکز شود. اصلاحات نظارتی مطابق با استانداردهای بین المللی برای تقویت ایمنی و ایجاد اعتماد بین المللی نیز بسیار مهم است. این نیروهای چندگانه تغییر (پیشران ها)، در تحقیقاتی که ما برای این مطالعه انجام دادیم به شدت برجسته شدند و پیامدهای تغییرات و اختلالاتی که می توانستند برای صنعت هواپیمایی ایجاد کنند به طور برجسته در مطالبی که جمع آوری کردیم و سناریوهایی که تولید کردیم به چشم می خورد. اما آنها تنها پیشران های تغییر (پیشران های تغییر) نیستند که خطوط هوایی باید به آنها توجه کنند.حوزه های تمرکز برای ایران، شامل چالش ها و فرصت ها، توسعه زیرساخت ها، ایمنی و امنیت، پایداری و اتصال منطقه ای شناسائی شد و توصیه های حیاتی نیز شامل سرمایه گذاری در زیرساخت، نوسازی ناوگان، اصلاحات نظارتی، توسعه مهارت ها، ابتکارات پایداری، دیپلماسی و رفع تحریم ها طرح موضوع گردید. این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مرور اسناد منتشر شده ای (در سطح بین الملل) انجام شده که اساس آن این چهار مرحله بوده است:• پویش محیطی و استفاده از مصاحبه های انجام شده در جامعه ی جهانی برای شناسایی پیشران های تغییر. به منظور آماده شدن برای تغییر، است و اغلب آنچه در خارج از صنعت در حال وقوع است، مهم ترین منبع شگفتی ساز محسوب می گردد. مجموعه ای از مصاحبه ها با متخصصان روند جهانی و کارشناسان سایر رشته ها و همچنین کارشناسان هوانوردی مورد استفاده قرار گرفته است. (گزارشات منتشره توسط نهادهای بین المللی همچون یاتا (انجمن بین المللی حمل و نقل هوائی)) مطالب حاصل از مصاحبه ها همراه با مرور ادبیات و پویش محیطی ،برای شناسایی فهرستی از ۵۰ پیشران تغییر (در ادامه خواهد آمد) گرفته شده است.• اولویت بندی پیشران های تغییر- یک ارزیابی آنلاین برای جمع آوری دیدگاه های صنعت در مورد مهم ترین و نامطمئن ترین پیشران های تغییر شناسایی شده، توسط جمعی از خبرگان داخلی در فاز ۱ انجام شده است. سپس موضوعات مهمی که در طول توسعه سناریو باید بررسی شوند، به عنوان پیشران ها، در ۱۱ عنوان موضوع گروه بندی شده اند.• تدوین سناریوها- چهار سناریو برای صنعت تا سال ۲۰۳۵ تدوین شده است. روایت سناریوها در ادامه خواهد آمد. • شناسایی مفاهیم/ ارائه ی توصیه ها- در بخش پایانی مقاله، پیامدهای تغییرات بالقوه ای که بر صنعت هواپیمایی در ۲۰ سال آینده تاثیر می گذارد، همراه با برخی از اقداماتی که صنعت می تواند از هم اکنون برای آماده شدن برای این تغییرات، شروع کند، را بیان می کنیم.توجه داشته باشیم که تجویز/ توصیه های خاص ارائه شده، به وضعیت عمومی صنعت هوانوردی ایران و نیز شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و محتوای گزارشات منتشره در این حوزه در زمان پژوهش، وابسته بوده است.

کلیدواژه ها:

سناریو ، پیشران ، عوامل غیرمنتظره (شگفتی سازها) ، پیشران های تغییر ، عدم قطعیت ها (نا اطمینانی ها) ، کلان روندها