بررسی مفهوم عدالت اجتماعی و حق به شهر در ساختار شهر ایرانی اسلامی (تهران)

اسلام ارزش های تعالی جویانه ای را در زمینه شهر و محیط زندگی انسانی مطرح کرده که امروزه با ظهور فرهنگ جدید و غفلت از ابعاد معنوی انسان مورد بی مهری قرار گرفته است. برای احیاء این ارزش ها در شهرسازی معاصر لازم است این ارزشها از حالت عام و کلی بهصورت مساله تخصصی تبدیل شوند . وقتی از حق به شهر صحبت می کنیم درواقع یادآور حق شهروندان نسبت به شهر هستیم،اینکه شهرایده آل چیست و خواسته شهروندان از شهری که محل زیستشان است چیست؟مفهوم حق به شهر یکی از ابعاد عدالت اجتماعی استکه در شهرسازی تحت عنوان عدالت فضایی و عدالت توزیعی عنوان میشود.در طول یک دهه گذشته، حق به شهر یکی از مفاهیم بسیاربحث برانگیز و قابل تامل در مطالعات شهری شده است،در محافل سیاسی، در دانشگاه ها و در مجامع مختلف در سطوح ملی و جهانینیز اغلب به آن استناد شده، و در قالب قانون ها و منشورهای متعدد به عنوان یکی از الزامات زیستی و حقوق شهروندی در شهر امروزی،از آن دفاع می شود. .آنچه که اخیرا، با توجه به گسترش شهرها و اهمیت مطالعه و بررسی زندگی شهری و شیوه ی حق خواهی در شهر، مورد توجه قرار گرفته،بحث حق به زندگی شهری یا چنان که هنری لوفور بیان می دارد، حق به شهر است . در حال حاضر، در اغلبشهرهای جهان ، مفهوم حق به شهر، به مثابه فرایند مبارزه و کنش برای گسترش حقوق زیست ساکنان شهری و نیز دستیابی به حقوقشهروندی ، درک شده و از ضروریت های زیستی-حقوقی در شهر تلقی می گردد . .در این مقاله، با استفاده از روش مطالعه ی کتابخانهای-اسنادی و شیوه ی پژوهش توصیفی-تحلیلی، به معرفی و تحلیل نظریه حق به شهر و جایگاه آن در ساختار شهر ایرانی اسلامی وچگونگی دستیابی به آن در فرآیند تولید و بازتولید فضا در شهر، به عنوان یکی از ضروریات حقوقی-زیستی شهروندان، پرداخته شدهاست. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر روش شناسی کیفی است. شیوه های مورد استفاده در گردآوری و تحلیلاطلاعات نیز، سند گزینی و تحلیل تماتیک اسناد و دیدگاه های صاحب نظران انتخاب شده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن استکه مفهوم حق به شهر، شامل تعلق یافتن شهر به شهروندان و مشارکت آنان در امور شهری درواقع تجلی یافته عدالت اجتماعی است. ازاین رو مهم ترین مقولات پیش روی این مفهوم در خلق فضای شهری باکیفیت شامل حکمرانی شهری؛ شمول اجتماعی؛ تنوع فرهنگی در شهر و آزادی های اجتماعی و حق دسترسی به خدمات شهری برای تمامی ساکنان شهر است

کلیدواژه ها:

حق به شهر ، شهر ایرانی اسلامی ، عدالت اجتماعی