مسئولیت اجتماعی صنعت معدن: شواهدی از اثرات معادن طلای تکاب بر منابع محیطی

استفاده از پتانسیل های معدنی کشور در راستای توسعه پایدار می تواند منجر به اشتغال زایی، بهبود شرایط اقتصادی و معیشت و رشد فرهنگی و اجتماعی ساکنین، ایجاد زیرساخت های توسعه، گسترش فعالیت های صنعتی و تجاری و درآمدزایی می شود. درحالیکه نبود مدیریت صحیح می تواند اثرات منفی گسترده ای بر جامعه از جمله تصرف زمین های منابع طبیعی، جنگل زدایی، مهاجرت نیروی کار محلی، فشار بر خدمات اجتماعی مورد نیاز جامعه محلی و اثرات اجتماعی چون اعتیاد، اختلافات و نزاع های قومی و خانوادگی داشته باشد. بنابراین تجزیه و تحلیل اثرات بالقوه یک فعالیت برای محیط زیست و جامعه محلی به منظور توصیه اقدامات لازم جهت دستیابی به اهداف مستقیم و غیر مستقیم توسعه پایدار و کاهش اثرات منفی آن حائز اهمیت میباشد . در شمال و شمال غرب شهرستان تکاب دو معدن بزرگ طلای زرشوران و آغ دره قرار دارد که با توجه به شیب توپوگرافی ،رواناب معادن طلا از طریق آبراهه به پایین دست جریان یافته و وارد رودخانه ساروق می گردد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر این معادن به عنوان پتانسیل آلایندگی محیط زیست به آرسنیک و بالطبع تهدید بهداشت جامعه است. در این راستا نمونه برداری از آب سطحی و زیرزمینی، خاک کشاورزی و رسوبات رودخانه ای انجام شد و آرسنیک آنها به روش ICP-MS اندازه گیری گردید. نتایج کلی حاکی از آلودگی منابع محیطی به عنصر آرسنیک است بطوریکه غلظت آرسنیک از شمال محدوده به سمت مرکز و خروجی حوضه کاهش نشان می دهد که با توجه به موقعیت معادن طلا منشا اصلی آرسنیک و آلودگی فعالیت های معدنکاری بالا دست است. در داخل سایت هر دو معدن تاسیسات تصفیه پساب و سد باطله وجود ندارد. به نظر می رسد با توجه به اثرات زیست محیطی متنوع مرتبط با استخراج و استفاده از مواد معدنی و اثرات اجتماعی این معادن بر جوامع محلی به ویژه در حوزه سلامت، معادن منطقه باید با همکاری جوامع، بهره برداری پایدار از منابع معدنی را تضمین کنند. در این راستا مسئولیت اجتماعی یک ابزار اصلی است که به معادن مجوز اجتماعی برای فعالیت می دهد. از اینرو برای کاهش اثرات مخرب این معادن بر سلامت جامعه محلی باید با توجه به ذینفعان و نیازهای آنها و همچنین شرایط پروژه معدنی، برنامه های مسئولیت اجتماعی با تمرکز بر مداخلات در زمینه های آموزش و سلامت طراحی و مورد ارزیابی قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

تکاب ، معادن زرشوران و آغ دره ، مسئولیت اجتماعی ، سلامت.