بررسی موازین حقوقی میادین نفت و گاز مشترک ایران با سایر کشورها

بهره برداری از منابع نفت و گاز مطابق اصل ۵۴قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، یک امر کاملا حاکمیتی محسوب می شود و دولت حق انحصاری بهره برداری از آنها را دارا می باشد. در رابطه با منابع نفت و گازی که کاملا در محدوده سرزمینی ایران قرار گرفته است هیچ اختلافی وجود ندارد. اختلاف آنجا واقع می شود که میدانی به طور مشترک در محدوده ی سرزمینی دول مختلف قرار می گیرد. بر خلاف سایر منابع طبیعی از جمله زغال سنگ ، سنگ آهن و ... که حالت آنها به صورت جامد بوده و می توان آنها را بطور منصفانه مابین دولت ها تقسیم کرد، نفت و گاز به دلیل ماهیت سیال بودن نمی توانند آن گونه که در رابطه با سایر منابع طبیعی رفتار می شود در این رابطه هم رفتار شود. به طور مثال برداشت گاز یا نفت از میدانی مشترک توسط یکی از طرفین ، می تواند کاملا برداشت نفت و گاز طرف مقابل را تحت تاثیر قرار دهد. حقوق بین مللال آن گونه که شایسته است به این مساله نپرداخته است و آنچه که در حال حاضر راهگشا است صرفا توافقات طرفین می باشد. بررسی اختلافات طرفین و منشا آنها با توجه به آنچه که در نظام حقوق بین الملل و نیز در توافقنامه های دو یا چند جانبه ذکر آن آمده است می تواند مانع از بروز اختلاف یا در نهایت حل و فصل کننده اختلاف باشد. این مقاله پس از بیان رفتار جامعه بین الملل در برخورد با میادین مشترک به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا با ادامه این روند ایران می تواند به حقوق حقه خود در میادین مشترک دست یابد و برای این منظور بهتر است چه راهکارهای فنی و حقوقی درنظر گرفته شود تا بتوان منافع ایران را در منطقه تامین کرد.

کلیدواژه ها:

میدان مشترک ، حاکمیت دولت ، حل و فصل اختلافات ، منابع طبیعی ، نفت ، گاز