بررسی اعتدال در سبک زندگی اسلامی

یکی از مهارتهای زندگی ، دستیابی به اعتدال است . این صفت اخلاقی به عنوان یکی از عوامل سعادتبخش و ایجاد کننده موفقیت در زندگی وفراهم آورنده شرایط تعامل با دیگران شمرده شده است . این موضوع در علم اخلاق به صورتای مختلف بحث شده است . هر چند به لحاط مفهوم کلمه ، مانند آزادی، عدالت ، کرامت مورد تردید نیست ، اما با بدفهمی های مفهومی و مصداقی مواجه است . از سوی دیگر وصف اعتدال در ابعاد گوناگونی در حیات اجتماعی و فردی بروز و ظهور دارد، اما نمود آن در حیات فردی بیشتر و بسا سر منشا شکل گیری حیات اجتماعی است . جدا از بحث چیستی اعتدال و مصادیق و انواع آن در قرآن، مبانی آن در این کتاب مقدس نیازمند شناخت و بررسی است . منظور از مبانی ، اصول حاکم بر این موضوع در ابعاد مختلف و توجه به فلسفه وجودی آن در حیات اخلاقی و اعتقاد به آن است که از سویی تاثیرگذار در فهم درست از اعتدال است و از سویی تعیین کننده شاخصه های وجودی در حوزه دینداری و مدیریت جامعه است . در فرهنگ فارسی از اعتدال میانه روی به کار می رود و به رفتار و حالتی می گویند که به دور از هرگونه افراط و تفریط باشد، اما تبلور آن در شرایط مختلف حیات اجتماعی وجغرافیای انسانی چنان متنوع و گسترده است که نیازمند تبیین معیار و راههای تشخیص آن است ؛ زیرا بسا کسانی کار خود را اعتدال می دانندودیگری که ضد آن را انجام می دهد هم اعتدال؛ لذا جدا از بحث تبیین مفهومی و تعیین حوزه معنایی ، باید جایگاه اعتدال در قرآن روشن شود، مبانی و معیارها و شاخصه های اعتدال را شناسایی کنیم . پرسش هایی که در این تحقیق پس از بیان مفهومی ، مطرح است ، این است که آیا قرآن چه رابطه ای میان اعتدال در طبیعت و اعتدال در انسان قائل است و آیا اعتدال فضیلت مطلق است ، آیا می تواند در تبلیغ دین و ترویج معارف و دینداری هم قائل به اعتدال بود، آیا اگر موضوعی در شرایطی از مصادیق اعتدال باشد و در شرایطی دیگر مقابل آن. ویژگی های اعتدال در قرآن، عوامل عدم اعتدال و برخی راههای رهایی از افراط و تفریط . انواع و اقسام اعتدال. بدین جهت مهم ترین موضوعاتی که در این تحقیق مطرح است : معنای اعتدال، واژه های مرتبط با اعتدال، مبانی اعتدال راههای کسب مهارت در اعتدال. راههای آموزشی و تعلیمی و راههای تجربه ای و عملی . نوشته حاضر مروری است بر مهم ترین مباحث تربیتی در اسلام یعنی اعتدال که تلاش شده است بر اساس آموزش های قرآن کریم و نهج البلاغه و برگرفته از تعلیمات مدرسه پیامبر اکرم (ص) و اوصیای آن حضرت باشد. این مقاله در چند بخش تنظیم شده است که موضوعاتی به هم پیوسته و دارای یک جهت گیری اند. در بخش نخست ابتدا معنا و مفهوم اعتدال و سپس نقش تربیتی اعتدال در قران و نهج البلاغه بیان شده است و سپس آیات مربوط به اعتدال در کلیه ی امور از جمله خوردن و آشامیدن، عبادت، دوستی و دشمنی ، روابط اجتماعی ، بیم و امید، شهوات، آثار و نتایج عدم رعایت اعتدال در ارائه گردیده است .ودر پایان نتیجه رعایت اعتدال در جامعه و این که اگر اعتدال رعایت شود نه تنها فرصت های برابر را برای همه به وجود می آورد بلکه هر نوع تبعیض و اندیشه طبقاتی را از بین می برد و جامعه ای مومن و متقی ، آگاه و کوشا به وجود می آید.