معنا شناس ی واژه امام با تاکید بر روابط همنشینی

معناشناسی واژه های قرآنی ، از روشهای نوین پژوهش در قرآن کریم است .مساله معنا که مهم ترین دغدغه ی آدمی در هستی است و یافتن معنای واژگان و عبارات و درک معنای متنی و تحلیل آن از مباحث مهم در حوزه اندیشه بشری است . بررسی معنای واژگانی قرآن از دیرباز مورد توجه مفسرین و محققین قرآن پژوه بوده است . برای فهم این واژگان همت های زیادی صورت گرفته است .امام مفهومی است که به دلیل انطباق آن بر فطرت نوع بشر، همواره در طول تاریخ موضوع مباحث مختلف الهی و انسانی بوده و از زوایای گوناگون بررسی شده است .مفهوم »امام « یکی از مفاهیم مهم و در عین حال پیچیدهای است که از دیرباز مورد توجه مکاتب بشری و الهی بوده است . واژه امام یکی ازپرکاربردترین واژههای قرآنی است . در قرآن کریم نیز جایگاهی ویژه دارد و تکرار این واژه، نماد اهمیت آن است . نظر و تدبر هر اندیشمند قرآنی را به خود جلب می کند.فهم دقیق معنای آن در دریافت معارف قرآنی تاثیر بسزایی دارد.مقاله حاضر درصدد تبیین جایگاه معنایی واژه کانونی »امام « به شیوه معناشناسی تاریخی و توصیفی با الهام از روش ایزوتسو است .در این پژوهش با نگاهی معناشناختی ، حوزه های معنایی امام را در قرآن مورد مطالعه قرار داده . در معناشناسی تاریخی به معنای اصلی ماده امام با استناد به اشعار عصر جاهلی ، کتب تاریخی و تفسیری توجه شده است . در معناشناسی توصیفی نیز ارتباط معنایی واژه امام با واژه های هم نشین و جانشین در قرآن بررسی شده است این پژوهش با روش معناشناسی که نگاه تحلیلی و دقیق به متن است ، به تبیین معنای »امام « و استخراج مولفه های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است . بررسی آیاتی که واژه »امام « در آن به کار رفته است این گونه نشان داد که این کلمه در کاربرد قرآنی بر محور جانشینی با مفهوم خلیفه اطاعت عهد ابتلا و بر محور هم نشینی با مفاهیمی مثل امت و امام جماعت و... در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. و در تقابل با وراء و طاغوت قرار دارد کشف مولفه های معنایی »امام « سبب تجلی بیشتر معارف ناب قرآنی برای روشنی راه عبد خداوند متعال و نشاندادن جهان بینی خاص و نظام مند قرآن کریم است .

کلیدواژه ها:

قرآن ، حدیث ، شعر ، امام.