مدل سازی تغییرات کاربری/ پوشش اراضی با تاکید بر رشد اراضی انسان ساخت به کمک تلفیق مدل CA-Markov و تحلیل های تصمیم گیری چندمعیاره مبتنی بر GIS (مطالعه موردی: حوضه آبریز رودخانه ارس)
سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 148
فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_GIS-16-2_007
تاریخ نمایه سازی: 4 تیر 1403
چکیده مقاله:
سابقه و هدف: در سالیان اخیر افزایش جمعیت جهان و گسترش شهرنشینی، به ایجاد تغییرات گسترده ای در کاربری و پوشش اراضی منجر شده است. این فرایند پیامدهای زیان بار متعددی مانند افزایش دمای سطح زمین، جنگل زدایی و بیابان زایی، کاهش کیفیت خدمات اکوسیستم، کاهش تنوع زیستی و تهدید امنیت غذایی خواهد داشت. ازاین رو پایش و مدل سازی این تغییرات ضروری است و می توان با مدیریت بهینه اراضی گام مهمی در بهره وری صحیح از منابع طبیعی و توزیع امکانات برداشت. نظر به این مهم که حوضه آبریز رودخانه ارس در طول زمان دچار تحولات بسیاری به خصوص در اراضی انسان ساخت شده است، تمرکز پژوهش حاضر بر مدل سازی تغییرات کاربری/ پوشش اراضی در این حوزه است. مواد و روش ها: در این راستا ابتدا نقشه های کاربری اراضی منطقه برای سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۲۰ از پروژه Globeland۳۰ مرکز ملی ژوماتیک چین استخراج شدند. در ادامه نیز با توجه به سناریوی رشد اراضی انسان ساخت و به کمک روش های BWM و MEREC که از جمله روش های نوین تحلیل های تصمیم گیری چندمعیاره مبتنی بر GIS به شمار می روند، دو نقشه برای نمایش پتانسیل رشد اراضی انسان ساخت منطقه تهیه شده است. در انتها این دو نقشه و نقشه های کاربری اراضی ورودی های مدل CA-Markov را تشکیل داده و فرایند مدل سازی یک بار با ترکیب BWM+ CA-Markov و بار دیگر با ترکیب CA-Markov MEREC+ برای سال ۲۰۴۰ انجام شده است. نتایج و بحث: بررسی نتایج نشان داد که در خروجی مدل ترکیبی BWM + CA-Markov وسعت اراضی انسان ساخت از ۶۰۳ کیلومتر مربع در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۹۳۰ کیلومتر مربع در سال ۲۰۴۰ افزایش یافته است. درحالی که این رقم در خروجی مدل MEREC + CA-Markov حدود ۸۲۹ کیلومتر مربع است. ازطرفی نتایج نهایی حاصل از اشتراک خروجی مدل های ترکیبی مذکور نیز نشان داد که وسعت این اراضی از ۶۰۳ کیلومترمربع در سال ۲۰۲۰ به ۹۳۰ کیلومترمربع در سال ۲۰۴۰ افزایش خواهد یافت. نتیجه گیری: رشد فزاینده اراضی انسان ساخت در این حوضه می تواند به تخریب منابع زیست محیطی و تهدید اکوسیستم منجر شود. نتایج این پژوهش مدیران مربوطه را در راستای مدیریت بهینه شرایط پیش رو و فراهم آوردن زیرساخت های مقتضی یاری می رساند.
کلیدواژه ها:
کاربری/ پوشش اراضی ، اراضی انسان ساخت ، زنجیره مارکوف ، سلول های خودکار ، تحلیل های تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM) ، حوضه آبریز رودخانه ارس
نویسندگان
صادق بولاقی
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد، آزمایشگاه علم/ سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
حانیه افصحی
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد، آزمایشگاه علم/ سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مسعود مینائی
دانشیارگروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد، آزمایشگاه علم/ سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
