زمین شیمی زیست محیطی عناصر بالقوه سمی در باطله های فراوری معدن سرب و روی آهنگران، استان همدان

هدف از این پژوهش، بررسی زمین شیمی زیست­ محیطی عناصر بالقوه سمی در باطله ­های فراوری معدن سرب و روی آهنگران، واقع در ۹۵ کیلومتری جنوب شرق همدان است. به این منظور، مولفه های فیزیکی- شیمیایی، فازهای کانیایی و غلظت عناصر بالقوه سمی در ۱۴ نمونه بررسی شد. pH نمونه ­های باطله در محدوده بین ۷/۷ تا ۴/۹، کربنات بین ۵/۵۰ تا ۵/۶۴ درصد و ظرفیت تبادل کاتیونی بین ۳/۲۷ تا ۱/۳۵ میلی ­اکی ­والان بر ۱۰۰ گرم متغیر است. کانی رسی غالب در نمونه­ های باطله مونتموریلونیت، و کانی ­های کوارتز و سیدریت فراوان ­ترین فازهای کانیایی هستند. بر اساس داده ­های غلظت کل عناصر بالقوه سمی و محاسبه­ ضرایب زیست ­محیطی، نمونه ­های باطله نسبت به عناصر سرب، آنتیموان، روی، کادمیم، آرسنیک، منگنز و نقره غنی ­شدگی نشان می­ دهند و دارای خطر بوم شناختی بسیار زیادی هستند. ارزیابی خطر سلامت برای جمعیت­ های انسانی پیرامون معدن نشان می ­دهد که مقدار ضریب خطر عناصر مختلف در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. بیشترین خطر غیرسرطان زایی برای مسیر بلع، استنشاق، و تماس پوستی به ترتیب مربوط به عناصر آرسنیک، منگنز و کادمیم است. بلع عناصر آرسنیک، کادمیم و کروم برای کودکان و بلع کادمیم برای بزرگسالان با خطر سرطان زایی همراه است. بر اساس نتایج به دست آمده، باطله ­های فراوری معدن آهنگران پتانسیل آلوده کردن منابع آب زیرزمینی و خاک کشاورزی پیرامون معدن را داشته و بنابراین اعمال تمهیدات زیست­ محیطی مناسب برای دفع مناسب باطله ­ها یا پاک سازی آنها ضروری است.

کلیدواژه ها:

آلودگی ، باطله ، معدن آهنگران ، زون سنندج- سیرجان