ساز و کارهای اعتلای کرامت انسانی در فرایند عدالت کیفری و مصادیق آن

حقوق متهم به عنوان عضوی از شهروندان جامعه از الزامات فرایند دادرسی کیفری است در نظام کیفری ایران به دلایل مختلف ، در گذشته اقدامات موثری درجهت رعایت حقوق متهم ، آنچنان که باید مورد توجه قرار می گرفت ، صورت نگرفته بود اما در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۹۲ مقرراتی برای دفاع از حقوق متهم پیش بینی شده است . ازاین رو در این پژوهش بر آنیم تا حقوق متهم در حقوق کیفری ایران را بررسی کنیم . اطلاعات مورد نیاز با ابزار فیش برداری و کتابخانه ای گردآوری شده است . در این راستا برای پاسخ به این پرسش که مبانی و جلوه های توجه به حقوق متهم و تضمین های آن در مرحله پیش دادرسی با رویکرد به قانون آیین دادرسی سال ۱۳۹۲ چه مواردی است ، از یک سو به بیان مفهوم کرامت انسانی متهم و مبانی آن پرداخته شده و از سوی دیگر، مصادیق کرامت انسانی متهم در مرحل پیش دادرسی که مرحله بسیار حساسی برای وی می باشد. رعایت تشریفات دادرسی عادلانه و مصادیق کرامت می تواند برای متهم جنب بازپرورانه داشته باشد و باعث می شود که متهم به جامعه و دستگاه عدالت کیفری به دید دشمن ننگرد و خود را قربانی اشتباهات و بی عدالتی های این نظام نداند. وحدت رویه آرای صادره از محاکم آیین نامه ها و بخشنامه ها و دستور العمل ها انجام گرفته است و روشن گردید که به اصل کرامت مداری به عنوان اصلی بنیادین در اسناد بین المللی قانون اساسی منشور حقوق شهروندی آیین نامه ها بخشنامه ها و دستورالعمل های متعددی توجه شده است. اما در آرای وحدت رویه و آرای صادره از محاکم الگوی متوازن و همسانی وجود ندارد و برخی با توجه جدی به اصل کرامت مداری و جلوه های آن صادر گشته اند و برخی بدون توجه شایسته به اصل مذکور و جلوه های آن صادر شده اند وجود اختیارات گسترده برای قضات ذهنیت کیفرگرای قضات و جامعه عدم وجود امکانات کافی جهت اجرای برخی تدابیر کرامت محور و... از جمله چالشهایی است که مقابل کیفردهی کرامت مدارانه وجود دارد.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: فرایند عدالت کیفری ، اعتلای کرامت انسانی ، سیاست کیفری ، حقوق دفاعی متهم.