مطالعه و مقایسه ویتامین های محلول در آب و چربی گیاه دارویی مریم گلی شکننده (Salvia macilenta) تحت شرایط اقلیمی متفاوت استان کرمان

مقدمه : محیط تاثیر زیادی در کیفیت و کمیت مواد موثره گیاهان داروئی دارد. مهمترین عوامل تغییر در این زمینه نور، حرارت، میزان بارندگی و خواص شیمیایی و فیزیکی خاک است . تغییر شرایط اقلیمی ، مواد موثره گیاهان را از نظر کمی و کیفی به شدت دستخوش تغییر قرار می دهد. گیاه جنس مریم گلی (Salvia) از خانواده نعناعیان از شناخته شدهترین گیاهان با اثرات درمانی متفاوت است . گیاهان دارویی بسترهای مهمی را برای سازگاری و دفاع در برابر عوامل محیطی تولید می کنند و در طب سنتی و افزودنی های صنعتی کاربرد دارند. از جمله مواد موثره در گیاهان می توان به ویتامین های محلول در آب و چربی اشاره کرد که در بسیاری از عملکردهای بیوشمیایی گیاهان و انسان نقش حیاتی دارند. هدف از این پژوهش ، مقایسه ی ویتامین های محلول در چربی و آب گیاه Salvia macilenta که از دو اقلیم متفاوت در استان کرمان (کهنوج و دهبکری ) جمع اوری شده اند، می باشد. مواد و روشها: گیاهان دارویی S. macilenta از دو اقلیم متفاوت گرمسیری (شهرستان کهنوج) و سردسیری (مسیر جبالبارز- دهبکری ) استان کرمان در مرحله گل دهی جمع آوری و شناسایی سیستماتیکی آنها انجام گرفت . جهت شناسایی کیفی ویتامین ها از دستگاه HPLC استفاده شد. نتایج : درگیاهان هر دو اقلیم دو ویتامین محلول در چربی شناسایی شد که در دهبکری آلفا توکوفرول به میزان ۷۷/۲ و رتینیل استات به میزان ۳۸/۰ میلی گرم بر گرم وزن خشک و در گیاهان کهنوج آلفا توکوفرول به میزان ۶۱/۲ و رتینیل استات به میزان ۳۷/۰ میلی گرم بر گرم وزن خشک بود. در بررسی ویتامین های محلول در آب، در هر دو اقلیم ، هفت ویتامین شناسایی که در گیاهان دهبکری ، آسکوربیک اسید به میزان (mg/۱۰۰g DW) ۸۴/۹۸، ریبو فلاوین به میزان (mg/۱۰۰g DW) ۴۳/۳۸، فولیک اسید به میزان((mg/۱۰۰g DW ۵۰/۱۸، پانتوتنیک اسید به میزان((mg/۱۰۰g DW ۴۳/۱۱، تیامین به میزان( (mg/۱۰۰g DW ۵۷/۵، بیوتین به میزان((mg/۱۰۰g DW ۵۴/۴ و نیاسین به میزان( (mg/۱۰۰g DW ۳۹/۳ اندازه گیری و در گیاهان کهنوج آسکوربیک اسید به میزان ۲۹/۱۱۹، ریبوفلاوین به میزان ۹۷/۴۷، فولیک اسید به میزان ۸۳/۲۳، پانتوتنیک اسید به میزان ۲۲/۱۵، تیامین به میزان ۲۴/۸، بیوتین به میزان ۰۷/۶ و نیاسین به میزان ۷۷/۳ میلی گرم در هر ۱۰۰ گرم وزن خشک بود. در هر دو اقلیم ، اسکوربیک اسید دارای بیشترین مقدار و نیاسین دارای کمترین مقدار بود. یافته های برجسته : مشخص شد ترکیب ویتامین های محلول در آب و چربی در هر دو اقلیم یکسان است اما از نظر مقدار با یکدیگر تفاوت داشتند. در بررسی ویتامین های محلول در چربی ، در هر دو منطقه ، آلفا توکوفرول دارای بیشترین و رتینیل استات دارای کمترین مقدار بود، که با استفاده از ازمون t در سطح طمینان ۹۵ درصد، تفاوت معنی داری بین دو منطقه با اقلیم متفاوت وجود نداشت . مقایسه ویتامین های محلول در آب در دو اقلیم نشان داد که آسکوربیک اسید، تیامین ، پانتوتنیک اسید، فولیک اسید، بیوتین و ریبوفلاوین به طور معنی داری در گیاهان کهنوج بیشتر از دهبکری بود . نتیجه گیری : اقلیم سرد و کوهستانی دهبکری و اقلیم گرم کهنوج موجب اختلاف در میزان ویتامین های محلول در چربی و ویتامین های محلول در آب شده است و این نشان از تاثیر آب و هوا و شرایط محیطی بر روی میزان ویتامین ها است ، اما تاثیری بر نوع ویتامین ها نداشت .

کلیدواژه ها:

شرایط اقلیمی ، ویتامین های محلول در آب و چربی ، HPLC ، Salvia macilenta