بازشناسی اصل «محصوریت» در باغ ایرانی

باغ در فرهنگ های مختلف به پشتوانه اندیشه ، باو ر و آرمان مردمانش به گونه ای خاص جلوه گر شده است. باغ ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و به عنوان یکی از اصیل ترین و سودمندترین باغ های جهان در طول ادوار کهن سرزمین ایران می شناسند. همواره رعایت اصولی در شکل گیری این باغ نقش اساسی داشته است که امروزه با ذکر اسامی آنها تعریف و نشان هویت از باغ ایرانی برای ما ملموس می شود. محصوریت یکی از آن اصو ل است که محققان بسیاری بر این عقیده اند دلایل گوناگونی برای استفاده ایرانیان از مفهوم حصار درون باغ وجود دارد. تحقیق پیشرو با هدف پاسخ به این سوال پیش می رود که محصوریت در باغ ایرانی به چه اشکالی نمود پیدا کرده است؟ و آیا تفکر انسان ایرانی از محصور شدن باغ، تنها با ایجاد دیوار خشتی پیرامون آن خلاصه می شود؟ این نوشتار با تکیه بر روش پدیدارشناسی به مطالعه موردی پنج باغ ایرانی در دوره های مختلف (دولت آباد یزد، بهلگرد بیرجند، فین کاشان، شاهزاده ماهان و اکبریه بیرجند) پرداخت و به این نتیجه رسید که تداوم باغ ایرانی با تکیه بر دو نوع حصار صورت گرفته است. یکی عنصر کالبدی و دیگر عنصر گیاهی. این عوامل محصورکننده، راهروهای بصری، محوری مستقیم، طولانی و گاه باریک، چشم اندازی بیکران از انتها را تداعی می کند که تمرکز دید و حواس بیننده را متوجه نقطه کانونی باغ یعنی کوشک می کند.

کلیدواژه ها:

باغ ایرانی ، محصوریت ، حصار مجازی - حسی ، تمرکز محوری - بصری