هدایت و اضلال از دیدگاه علامه طباطبایی و آیه الله جوادی آملی

هدایت و اضلال یکی از موضوعات کلیدی و اساسی در میان مسلمانها است زیرا که مختار بودن انسان با این موضوع مستقیما ربط دارد (چونکه ظاهرا برخی آیات قرآنی نشان می دهد که انسان در هدایت و گمراهی هیچ اختیاری از خود ندارد بلکه خدا او را برای پیمودن راه درست و نا درست مجبور می کند) ثانیا آن شبهاتی و اشکالی که تحت این موضوع پدید آمده است مانند جبر که یک مسئله پیچیده است که بعضی اهل مکاتب قائل به آن شده اند که در این تحقیق نقد و برسی بر آن شده است. ثالثا پیرامون هدایت و اضلال و مصداق و ارکان و عوامل آنها از دیدگاه عالم برجسته علامه طباطبایی و آیه الله جوادی آملی تحلیل و برسی شده است. لذا می توان گفت در باب اسناد هدایت و اضلال به خداوند دیدگاه مشترک این دو بزرگوار این است که اسناد هدایت و اضلال به خداوند و انبیاء و اولیاء و حتی شیطان هم داده شده است. اما از لحاظ دیدگاه مفترق این دو بزرگوار این است علامه طباطبایی اسناد اضلال ابتدایی با شئون پروردگار سازگار نمی دانند اما اسناد اضلال مجازاتی با شئون پروردگار سازگار می دانند چونکه منشا این اضلال خود سوء اختیار انسان به سبب فسق و نافرمانی او می باشد. ولی آیه الله جوادی آملی این اضلال مجازاتی را عدمی می دانند یعنی خداوند فاسقان و کافران هدایت نمی کند بلکه آنها را رها می سازد، لذا عدم هدایت و عدم فریاد رسی باعث سقوط و گمراهی آنان می شود.