تقلیل گرایی اخلاقی ذات گرایانه آخوند خراسانی

پژوهش حاضر به دنبال تبیین و تدقیق وجودشناسی اخلاق و نحوه وجودی اوصاف اخلاقی از جمله خوبی و بدی بر مبنای آرای اصولی آخوند خراسانی است. در نگاه نخست، از آرای آخوند خراسانی نوعی تقلیل­گرایی اخلاقی ذات­گرایانه  برداشت می­شود؛ به این معنا که اوصاف اخلاقی از جمله خوب و بدی به سازگاری فعل با قوه عاقله تقلیل می­یابند و البته این سازگاری به خاطر برخورداری فعل از مصلحت و سعه وجودی و آثار خیر است و با حسن و قبح ذاتی مورد اعتنای وی سازگار است. با تاملاتی در مباحث آخوند خراسانی، می­توان اصلاحیه­ای بر رای نخست ایشان ارائه کرد و بین حقیقت فعل و انجام فعل تفکیک قائل شد. در این صورت، برای انجام فعل، عنصر قصد و نیت را نیز باید به مصلحت و سعه وجودی و سازگاری با قوه عاقله اضافه کرد. دلالت­هایی که تقلیلگرایی اخلاقی آخوند خراسانی دارد، عبارتاند از: ۱)معرفت اخلاقی پسینی، ۲) مطلق­گرایی، ۳) عدم استقلال اخلاقی، و ۴) استنتاج باید و ارزش از هست. در این پژوهش، ابتدا تقلیل­گرایی اخلاقی آخوند خراسانی تبیین و تحلیل میشود و در ادامه، دلالت­های آن بررسی می­شوند.

کلیدواژه ها:

آخوند خراسانی ، وجودشناسی اخلاقی ، تقلیل گرایی اخلاقی ذات گرایانه ، خوبی و بدی