مرجعیت علمی در پرتو توسعه آزادی آکادمیک: مطالعه دیدگاه اعضای هیات علمی

آزادی آکادمیک یکی از پیش نیازهای پیشرفت علم و دانش و توسعه جامعه دانشگاهی است. از این رو، در پژوهش حاضر رابطه میان آزادی آکادمیک و مرجعیت علمی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری پژوهش اعضای هیات علمی دانشگاه سمنان بودند که اعضای نمونه با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از دو پرسشنامه محقق ساخته مرجعیت علمی و آزادی آکادمیک استفاده شد که روایی و پایایی آنها مورد تایید قرار گرفت. پرسشنامه مرجعیت علمی از ۵ بعد، بهره وری علمی، اثربخشی علمی، ارتباطات علمی ملی و بین المللی، و ارزش ها و هنجارهای علمی، و تکریم و ارتقاء جامعه علمی تشکیل شده بود. پرسشنامه آزادی آکادمیک نیز شامل ۵ بعد آزادی تحقیق و تدریس، آزادی تبادل و انتشار دانشگاهی، استقلال نهادی دانشگاه، یکپارچگی پردیس، و آزادی بیان علمی و فرهنگی بود. مطابق با یافته های پژوهش، از دیدگاه اعضای هیات علمی وضعیت شاخص های مرجعیت علمی در کشور در حد متوسط است که در میان شاخص ها، بهره وری علمی بیشترین میانگین و اثربخشی علمی کمترین میانگین را دارند. میانگین کلی آزادی آکادمیک نیز کمتر از حد متوسط بود که در میان شاخص های آن آزادی تبادل و انتشار دانشگاهی بیشترین میانگین و آزادی بیان علمی و فرهنگی کمترین میانگین را داشتند. همچنین یافته ها نشان داد، تفاوت معناداری میان دیدگاه اعضای هیات علمی حوزه های موضوعی مختلف درباره وضعیت مرجعیت علمی و آزادی آکادمیک وجود دارد که در هر دو متغیر اعضای هیات علمی حوزه مهندسی بالاترین میانگین و حوزه علوم انسانی و اجتماعی کمترین میانگین را داشتند. نتیجه آزمون همبستگی و رگرسیون نیز گویای رابطه معنادار میان آزادی آکادمیک و مرجعیت علمی است و بخش قابل توجهی از تغییرات مرجعیت علمی از طریق متغیر آزادی آکادمیک قابل تبیین است. در مجموع می توان گفت، یکی از بایسته های اصلی توسعه علم و دانش در کشور و رسیدن به مرجعیت علمی توسعه آزادی آکادمیک در کشور است.

کلیدواژه ها:

مرجعیت علمی ، آزادی آکادمیک ، بهره وری علمی ، اثربخشی علمی ، آزادی تحقیق و تدریس ، استقلال نهادی دانشگاه