کارکرد گفتمانی مکان در رمان هرس

رمان هرس از نسیم مرعشی شرایط سوژگانی ای را ترسیم می کند که مکان ها در شکل گیری آن نقش مهمی دارند. مقاله حاضر با تحلیل نشانه- معناشناختی متن این رمان، می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که مکان و مکان مندی در شکل گیری هویت سوژه متنی چه نقشی ایفا می کند؟ در پژوهش حاضر، با رویکرد توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر تحلیل گفتمان تنشی- شوشی، به نظر می رسد مکان و مکان مندی از راه تبدیل شدن به فضا، شرایط حسی- ادراکی سوژه را به گونه ای دچار تنش کرده است که سوژه زن از مکان اسطوره ای و نمادین پیشین خود (خرمشهر) گسسته شده و در مکان جدید (اهواز) استوار نشده است. استوارنشدن در مکان جدید، پیش تنیدگی و پس تنیدگی ایجاد کرده و گسست مکانی، گسست هویتی را نیز در پی داشته است. بنابراین سوژه نتوانسته با مکان جدید رابطه اینجا- اکنون برقرار سازد. رابطه او با مکان جدید، حضور غایب است. در نتیجه سوژه شوشی، مکانی استعلایی به نام «دارالطلعه» می آفریند. مکان استعلایی دارالطلعه، «مکان فضاشده» و جایی است که سوژه های سرگردان متن به آن به عنوان محل خلق ارزش های جدید می نگرند. نتایج تحقیق نشان می دهد استعلابخشی به مکان، راهبردی تخیلی است که سوژه شوشی می خواهد با کمک آن بر گسست هویتی ناشی از گسست رابطه با مکان واقعی غلبه کند.

کلیدواژه ها:

رمان هرس ، مکان ، هویت ، فضا ، استعلا