غربالگری ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.) برای تحمل به شوری در مرحله ابتدای رشد رویشی

به منظور شناسایی و ارزیابی ژنوتیپ های متحمل به شوری، ۲۰۶ ژنوتیپ نخود در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در شرایط هیدروپونیک، در مرحله گیاهچه ای در معرض تنش شوری ۱۲ دسی زیمنس بر متر سدیم کلرید قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ۳۱ ژنوتیپ، از بقای بین ۱۰۰-۷۶ درصد برخوردار بودند و از بین آن ها، ۱۰ ژنوتیپ میزان بقای ۱۰۰ درصد داشتند. در اثر تنش شوری با کاهش میزان بقا، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته و زیست توده کاهش یافت. میانگین غلظت سدیم اندام های هوایی گیاه فقط در دامنه بقای ۵۰-۲۶ درصد نسبت به سایر دامنه های بقا، افزایش نشان داد. میزان بقا با تعداد شاخه فرعی، ارتفاع بوته، اختلاف ارتفاع بوته قبل و بعد از تنش، زیست توده و غلظت پتاسیم در گیاه همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه عامل ها، سه عامل در مجموع ۷۵ درصد از تغییرات موجود در کل داده ها توجیه کردند. عامل اول و دوم که بیشترین تغییرات واریانس داده ها را توجیه کردند، شامل میزان بقا، تعداد شاخه فرعی در بوته، ارتفاع بوته، اختلاف ارتفاع بوته قبل و بعد از تنش، زیست توده و غلظت سدیم در بوته بودند. ژنوتیپ های MCC۱۷۸۲، MCC۱۹۷۷، MCC۱۷۰۳، MCC۱۵۶۸، MCC۱۵۷۳، MCC۱۷۳۷، MCC۱۲۰۹، MCC۱۵۱۶، MCC۱۴۹۳، MCC۱۸۳۲، MCC۱۹۵۷، MCC۱۷۲۱، MCC۲۰۱۶، MCC۱۷۰۴، MCC۱۶۴۱، MCC۱۸۱۵، MCC۱۷۷۵،MCC۱۷۸، MCC۱۷۵۴، MCC۱۶۲۷، MCC۱۷۱۶، MCC۱۹۱۸، MCC۱۸۲۷، به عنوان ژنوتیپ های متحمل تر انتخاب شدند. ژنوتیپ های مورد بررسی در چهار گروه، دسته بندی شدند که گروه سوم و چهارم از نظر بقا، زیست توده، ارتفاع بوته میانگین بالاتری را در میان سایر گروه ها داشتند و می توان از آن ها در برنامه های اصلاحی برای تحمل به شوری استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

تجزیه خوشه ای ، تجزیه عامل ها ، درصد بقا ، زیست توده ، سدیم