شرایط تعدیل قضایی قرارداد در حقوق ایران

قراردادهایی که با رعایت شرایط اساسی مندرج در ماده ی ۱۹۰ قانون مدنی ایران به طور صحیح بین دو طرف و قائم مقام قانونی آنها منعقد گردیده باشد، الزام آور است و باید طرفین به مفاد قرارداد منعقد گردیده احترام گذاشته و در مقام اجرا به تعهدات خود، پایبند باشند. با وجود این گاه شرایط غیر قابل پیش بینی به وقوع می پیوندد که تعادل تعهدات قراردادی و عدالت معاوضی حاکم بر عقد را به شدت خدشه دار کرده، اجرای تعهد را برای یکی از متعاهدین بسیار دشوار یا پر هزینه می-کند. به بیان دیگر گاه اوضاع و احوال حاکم بر زمان انعقاد قرارداد در نتیجه ی مواردی غیر قابل پیش بینی چنان دگرگون می شود که هیچ تاجر باتجربه و دوراندیشی نیز قادر به پیش بینی چنین امری نبوده است و ضرر وارد شده نامتعارف است، به گونه ای که در صورت احتمال آن هیچ شخص متعارف و دوراندیشی به آن رضایت نمی داد. در چنین صورتی به نظر می رسد عدالت معاوضی اقتضاء دارد مفاد عقد تغییر یابد یا امکان فسخ یا بازبینی در آن فراهم گردد. زیرا اجرای تعهد، مدیون را در معرض خسارت هنگفتی قرار می دهد که از حدود پیش بینی شده ی عرفی بالاتر است. در حقوق ایران در سایه ی دو قاعده ی لاضرر و عسر و حرج در فقه از یکسو و فقدان هرگونه منع و حتی وجود نشانه هایی مبنی بر تمایل قانونگذار بر وجود و حفظ تعادل عوضین ولو در زمان اجرای عقد از سوی دیگر، می توان مبانی حقوقی لازم برای تعدیل قضایی قرارداد را تامین نمود. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی سعی در بررسی شرایط تعدیل قضایی قرارداد در حقوق ایران شده است.

کلیدواژه ها:

تعدیل ، قرارداد ، قضایی ، تعهدات ، حوادث غیر قابل پیش بینی