بررسی و مطالعه نحوه انتقال رطوبت سیلاب (مطالعه موردی: سیلاب اسفند ۱۳۹۵ در جنوب و جنوب غربی ایران)

مطالعه علل و منشا رویدادهایی مانند سیل، می تواند نقش بسزایی در پیش بینی آن ها و آمادگی برای حفاظت از سرمایه های موجود در حاشیه سواحل ایفا نماید که متاسفانه سواحل جنوبی ایران نیز از جمله مناطقی است که در معرض چنین مخاطراتی قرار دارد. وقوع رویداد باد و بارش سنگین در ۲۹ اسفندماه ۱۳۹۵ در بندر دیر واقع در جنوب استان بوشهر، منجر به طغیان آب دریا و جاری شدن سیل و گرفتن جان ۵ نفر از هم میهنانمان شد. در سایر مطالعات انجام شده پیرامون ردیابی منشا این گونه بارش ها در ایران، عمدتا از نقشه های وزش رطوبتی در ترازهای مختلف جو و تحلیل همدیدی بارش در ایستگاه ها استفاده شده که نتایج حاصل از آن ها غالبا کیفی بوده است. به علاوه، نقشه های رطوبتی از اندازه گیری غیرمستقیم به دست می آیند و که خود بازهم دارای محدودیت جمع آوری داده در سطح اقیانوس هستند. در مطالعات گذشته به منظور دسته بندی مسیرهای رطوبت و تعیین منشا آن از خوشه بندی های آماری پیچیده استفاده شده است. حال آن که در این پژوهش با استفاده از قابلیت جدید نسخه ارتقاء یافته HYSPLIT۴، نه تنها مسیرهای انتقال رطوبت از محل وقوع بارش (ایستگاه سینوپتیکی بندر دیر) تا محل منشا در اقیانوس ردیابی و خوشه بندی شد، بلکه مقدار دقیق رطوبت آورده شده از هر منشا نیز به صورت کمی تعیین گردید. در نهایت، دو مسیر اصلی انتقال رطوبت از شمال اقیانوس هند و نواحی مرکزی آفریقا برای این رویداد مشاهده شد که عمده بخارآب تشکیل دهنده آن (۶۱%)، از نواحی حاره ای شمال اقیانوس هند برداشت شده است. پیشنهاد می شود که بارش های سنگین (مانند ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰) بررسی شود و منشاء رطوبتی آن ها شناسایی شود.

کلیدواژه ها:

اقیانوس هند ، بارش سنگین ، چشمه رطوبت ، سیل ، ردیابی HYSPLIT۴