نهضت اصلاح گری در آراء مفسرین معاصر اباضی مذهب با تاکید بر آراء احمد خلیلی در جواهر التفسیر

عنوان «اصلاح طلبی» (الاصلاح، الاصلاحیه، التجدید) پدیده شناخته شده­ای در فضای فکری دینی و اجتماعی جوامع اسلامی معاصر بوده و تحقیقات گسترده­ای در این خصوص صورت گرفته است. پژوهش حاضر در همین راستا به بررسی رویکرد اصلاح­گرایانه علما و مفسران اصلاح­ طلب اباضی، فرقه­ای منشعب شده از پیکره خوارج که تاکنون به حیات سیاسی و عقیدتی خود ادامه داده است، با تکیه بر آراء تفسیری «احمد بن حمد الخلیلی» در جواهر التفسیر انوار من بیان التنزیل می­پردازد. خلیلی در مقام مفسری اصلاح طلب، به دعوت به اصلاح­گری درتفسیر و بازگشت به قرآن، شهره است. او اصلاح طلبی دینی را به سبب تناسب آن با نسل­های مختلف امت اسلام، نیاز مبرم می­داند و تاکید می­کند، متغیرهای دین به شرط وجود ابزار اجتهاد در عرصه اصلاح­طلبی و تجدید قرار می­گیرد. او معتقد است، احکام ثابت دین نیازمند اصلاح نیست و در تفسیر خود به ارائه فهم و خوانش جدید قرآن متناسب با دوران معاصر و ارائه ابعاد جدید هدایتگری قرآن تمایل دارد. ازاین رو، در جواهر التفسیر با ارائه آراء اصلاح گرایانه خود با استفاده از داده­های علم روز و دعوت امت به تامل در سنن الهی در عالم هستی و توجه به سایر مولفه­های موثر در فهم قرآن، به اصلاح زندگی واقعی امت اسلام اهتمام ورزیده است. در پژوهش حاضر با تمرکز بر بررسی تفکر اصلاح­طلبی دینی و سیاسی مفسران اباضیه و احمد خلیلی، از روش شناسی تحلیل آراء و گزاره­های تفسیری خلیلی درجواهرالتفسیر و روش­شناسی استقرایی برخی از آثار وی استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

اباضیه ، خلیلی ، جواهرالتفسیر ، اصلاح طلبی دینی و اجتماعی