بازشناسی اصول هندسی و تناسباتی در فضاهای باز و نیمه باز اقلیم گرم و مرطوب (مطالعه موردی: خانه های تاریخی بوشهر)

تناسبات، یکی از اصول مهم به کار گرفته شده در ساخت بناهای تاریخی ایران است. عوامل متعددی در بکار بردن یک نوع مشخص از تناسبات در فضا، موثر هستند؛ که بوم منطقه و اقلیم، از مهم­ترین آن­ها است. بوشهر یکی از شهرهای اقلیم گرم و مرطوب ایران است که خانه ­های بافت تاریخی آن، دارای فضاهای باز و نیمه ­باز متعددی است. سیمای کلی فضاهای مذکور در بناهای تاریخی به گونه ­ای است که به نظر می­ رسد تناسبات این فضاها از اصول مشخصی پیروی می­ کند. از این رو نگارندگان با هدف بازشناسی اصول تناسباتی و هندسی حاکم بر فضاهای باز و نیمه ­باز خانه­ های تاریخی بوشهر، در راستای بازبه کارگیری و بهره ­گیری از عملکردهای حاصل از آن در معماری معاصر، این تحقیق را صورت دادند. در این راستا، تحقیق در دو بخش مبانی نظری و مطالعات میدانی، تنظیم شده است. بخش مبانی نظری با استفاده از مطالعات اسنادی و در جهت معرفی، بررسی پیشینه و عملکرد این فضاها بوده است و بخش میدانی با استفاده از مشاهده­ مستقیم نمونه­ های مطالعه و استفاده از نقشه­ های از پیش تنظیم شده از بناها و تطبیق آن با اندازه ­گیری­ های عددی با استفاده از متر لیزری انجام شده است. بررسی­ های یافته­ های حاصل از هندسه، اعداد و اندازه­ های استخراج شده از فضاهای باز و نیمه ­باز در خانه ­های تاریخی بندر بوشهر، نشان می ­دهد که هر یک از این فضاها دارای هندسه­ تناسباتی مشابهی در تمام نمونه­ ها بوده ­اند؛ فضاهای حیاط دارای هندسه مربع و یا نزدیک به آن، با نسبت ارتفاعی زیاد، عرض دالان­ ها، رواق­ ها و طارمه ­ها زیاد و تقریبا نزدیک به ۳ متر است که جهت ایجاد عمق بیشتر سایه ­اندازی بوده است. هندسه­ غالب فضاهای نیمه ­باز مستطیل کشیده و ارتفاع آن­ها زیاد و نزدیک به عدد ۴ می­ باشد که جهت انتقال گرما به بالا بوده است.

کلیدواژه ها:

خانه های تاریخی بوشهر ، فضاهای باز و نیمه باز ، تناسبات ، هندسه. اقلیم گرم و مرطوب