آب شیرین کن های اسمز معکوس و معضل چسبندگی زیستی بارناکل ها، مطالعه موردی آب شیرین کن خلیج فارس

افزایش نیاز به آب شیرین برای مصارف شهری، کشاورزی و صنایع و کمبود منابع بخصوص در مناطق کم باران دنیا، این جوامع را به سمت شیرین کردن و استفاده از آب دریاها سوق داده است. از روش های رایج بخصوص در کشور ایران نمک زدایی به روش اسمز معکوس می باشد. در این روش به شیوه های مختلف و با استفاده از فیلترهای مختلف ابتدا پلانکتون های و ذرات معلق آب را تصفیه و سپس نمک را با استفاده از روش اسمز معکوس و با استفاده از فیلترهای مخصوص جدا می کنند. در ابتدا با استفاده از جریان هوا (DAF) بخشی از تفاله های زیستی جدا شده و در ادامه آب دریا از فیلترهای شنی رد می شود. سپس با استفاده از فیلتر کارتریج های چند میکرونی پلانکتون ها و ذرات معلق فیلتر شده و آب تصفیه شده جهت نمک زدایی به سمت فیلترهای اسمز معکوس هدایت می شود. از جمله مهمترین و فراوانترین پلانکتون های جانوری لارو بارناکل ها می باشند که نه تنها حضور آنها باعث افزایش میزان کربن آلی آب می شود، بلکه رسوب آنها روی فیلتر کارتریج موجب بلوکه شدن و کاهش عمر آنها می شود. همچنین مهمتر اینکه این لاروها می توانند در بخش های مختلف آب شیرین-کن به بسترها و دیواره بچسبند، بالغ شوند و مجددا لارو تولید کنند. در این مطالعه از ۲۵ نقطه از بخش های مختلف آب شیرین کن خلیج فارس واقع در غرب بندرعباس در اردیبهشت سال ۱۴۰۲ جهت بررسی حضور لارو زنده بارناکل، نمونه آب برداشته شد. از هر ایستگاه ۱۵۰۰ سی سی آب (به جز دو ایستگاه که باید بخشی از فیلتر و لجن نمونه برداری می شد) برداشته شد و لاروها پس از نورگرایی در اتاق تاریک، جداسازی و در زیر میکروسکوپ شمارش شدند. همچنین در زمان خاموشی آب شیرین کن، بخش های مختلف آب شیرین کن جهت بررسی حضور بارناکل های بالغ بررسی شد. بررسی نتایج نشان داد تراکم لارو بارناکل در ایستگاه های DAF بیشتر از آب دریا و مخازن اولیه قبل از آب شیرین کن هست. تراکم در فیلترهای شنی بسیار کم شده اما در فیلتر کارتریج مجددا تراکم بالا می رود. کاهش تراکم در فیلترهای شنی نشانه این این هست که این فیلترها مانع خوبی برای عبور لاروها می باشند. البته به نظر می رسد بعضا و به ندرت لاروها عبور می کنند و بالاتر بودن تراکم روی فیلتر کارتریج نشانه انباشتگی این لاروهای عبور کرده از فیلترهای شنی می باشد. بیشترین تراکم لارو مربوط به ایستگاه های مرتبط با آب برگشتی شستشوی فیلترهای شنی مثل تانک آب برگشتی و لاملا بود. این بالا بودن تراکم نشانه حضور بارناکل های بالغ در این ایستگاه ها می باشد که خود تولید لارو می کنند. از این قسمت آب برگشتی دوباره وارد DAF ها شده که خود می تواند منبع تامین کننده لارو در ایستگاه های DAF باشد. بررسی دیواره های بخش های مختلف نیز حضور بارناکل های بالغ از گونه Amphibalanus amphitrite در دیواره لاملا و کانال مشترک DAF را تایید کرد. ایستگاه های بعد از فیلتر کارتریج و آب فوق شور فاقد لارو و همچنین بارناکل بالغ بودند.

کلیدواژه ها:

آب شیرین کن ، اسمز معکوس ، زئوپلانکتون ، لارو بارناکل ، خلیج فارس.