ریشه یابی اختلاف در دیه و ارث مردان و زنان در فقه و حقوق

مقدار دیه و ارث زنان و مردان با یکدیگر تفاوت داشته و اصل کلی، اختلاف بین آنها می باشد. اما تا ثلث دیه، مقدار آن برای ذکور و اناث یکسان بوده و مازاد بر ثلث دیه، دیه مردان دو برابر دیه زنان می شود. همچنین در تقسیم ارث، میزان فرض زوج، دو برابر زوجه بوده و در تقسیم ارث میان فرزندان متوفی در طبقه اول نسب و یا تقسیم ارث در کلاله ابوینی و یا ابی، میزان ارث مردان، بر اساس آیه شریفه «للذکر مثل حظ الانثیین» دو برابر زنان محاسبه می گردد، هر چند که در تقسیم ارث میان کلاله امی، تفاوتی در سهم الارث بر مبنای جنسیت وراث وجود ندارد. منشاء اختلافات یاد شده را باید در احکام اولیه شارع، اعم از احکام تشریع شده در کتاب و سنت جستجو کرد، لیکن این تفاوت نه از جهت برتری مردان نسبت به زنان بوده؛ بلکه به نظر می رسد شارع مقدس به کارکرد اجتماعی مردان در جامعه توجه داشته و براساس این کارکرد، برای میزان دیه و ارث این دو جنس، تفاوت قائل شده است. تلاش های بسیاری در جهت یکسان سازی و برابری دیه در مردان و زنان صورت گرفته و در جرایم غیرعمدی، این اختلاف با پرداخت دیه مازاد بر مسئولیت مرتکب، از سوی صندوق تامین خسارت های بدنی، تامین و جبران می شود ولیکن در جرایم عمدی، با وجود نص، تاکنون امکان برابری دیه ممکن نشده و در بحث ارث نیز وجود نص در آیات شریفه سوره مبارکه نساء امکان برابری ارث بین این دو جنس را نمی دهد

کلیدواژه ها:

دیه ، ارث ، جنایات عمدی ، جنایات غیرعمدی ، صندوق تامین خسارت های بدنی.