شاخص های خطر سلامت و بوم شناسی عناصر بالقوه سمی در خاک های سطحی میدان نفتی منصوری در جنوب شرق اهواز

زمینه و هدف: : عناصر بالقوه سمی جزء آلاینده­های خطرناک محیط­زیست هستند و برای انسان سرطان­زا می باشند. این تحقیق در سال ۱۳۹۹ با هدف برآورد و ارزیابی خطرات سلامتی انسان و بوم شناسی محیط زیست عناصر بالقوه سمی در خاک­های سطحی میدان نفتی منصوری انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش در مجموع از هفت منطقه مورد مطالعه نمونه خاک تهیه گردید. در هر ایستگاه، پنج نمونه تصادفی از یک منطقه ۵ متر مربعی در یک نمونه مرکب مخلوط شدند و ۱ کیلوگرم خاک سطحی (عمق ۰ تا ۲۰ سانتیمتر) در کیسه­های پلی­اتیلن جمع­آوری شد، بنابراین ۱۰۵ نمونه خاک تهیه گردید. یافته ها: میانگین غلظت کادمیوم، سرب، نیکل، کروم، وانادیوم، مس و روی در خاک های سطحی میدان نفتی منصوری به ترتیب ۰۵/۱، ۱۱/۶۹، ۷۹/۸۶، ۱۴/۹۹، ۷۶/۲۳، ۳۴/۶۵ و ۲۲/۱۱۸ میلی­گرم بر کیلوگرم به دست آمد. بالاترین و پایین ترین مقادیر شاخص ریسک اکولوژیکی بالقوه، مربوط به کادمیوم (۵۰/۱۵۷) و وانادیوم (۳۴/۰) بود. شاخص خطر سرطان زایی برای عنصر کروم درمورد بزرگسالان (۵-۱۰×۲۵/۵) و کودکان (۴-۱۰×۹۱/۳) بالاتر از کادمیوم، سرب، نیکل و وانادیوم به دست آمد. نتیجه گیری: شاخص های آلودگی عناصر سمی بالقوه نظیر مقادیر فاکتور آلودگی، فاکتور غنی شدگی و شاخص زمین انباشت نشان داد که سرب و کادمیوم بیشترین تاثیر را بر روی آلودگی خاک داشتند که سطوح عناصر بالقوه سمی غلظت بالایی را در مقایسه با مقادیر زمینه و میانگین جهانی داشت که این نشان دهنده این است که نشت نفت خام، تردد وسایل نقلیه سبک و سنگین و فعالیت های انسانی مرتبط در این منطقه به میزان قابل توجهی در افزایش سطوح عناصر بالقوه سمی در این خاک ها کمک کرده است. به نظر می رسد عناصر بالقوه سمی که سلامت انسان را تهدید نمی کنند و مشکلات بهداشتی و بیماری­زایی را به وجود نمی آورند.

کلیدواژه ها:

potentially toxic elements ، toxic metals ، soil pollution ، human health ، carcinogenic risk index ، عناصر بالقوه سمی ، فلزات سمی ، آلودگی خاک ، سلامت انسان ، شاخص خطر سرطان زایی