نقش زیست فناوری در امنیت غذایی و توسعه پایدار

آمارهای سالیان اخیر نشان می دهد که رشد جمعیت در دنیا با رشد تولید منابع حیاتی مورد نیاز بشر متوازن نبوده و فقط در برخی ازکشورهای توسعه یافته این دو پیشرفت با هم متناسب است، لذا موضوع تامین منابع حیاتی سالم، ارزان و در دسترس همگان، از چالش هایبزرگ قرن حاضر در جوامع بشری می باشد. رویکردهای یک جانبه اقتصادی حکومت ها در دهه های گذشته منجر به تخریب و از دست رفتنمنابع حیاتی در این کره خاکی شده است که در پی آن نگرش جدیدی با ظهور پدیده توسعه پایدار، جهت جبران خسارت های گذشته وایجاد یک توسعه همه جانبه و متوازن در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و انسانی در بین کشورها ایجاد شده است. توسعه پایدار سعیدارد به پنج نیاز اساسی جوامع بش ری یعنی تلف یق حفاظت و توسعه، تامین نیازهای اولیه زیستی انسان، دس تیابی به عدالت اجتماعی ،خودمختاری و تنوع فرهنگی، حفاظت از یگانگی اکولوژیکی پاسخ مناسب ارایه دهد. در سال ۲۰۱۵ میلادی سران کشورهای عضو سازمان مللمتحد موافقت کردند برای تامین این نیازها، تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصا دی و زیست محیطی توسعه پایدار را در قالب اهداف ۱۷ گانه توسعهپایدار طی یک دوره ۱۵ ساله و تا پایان سال ۲۰۳۰ محقق کنند. با نگاهی هوشمندانه به اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار، در می یابیم که نقشزیست فناوری در مسیر رسیدن به یک توسعه همه جانبه و پایدار در جوامع بش ری بسیار پر رنگ و با اهمیت است. در این میان بیوتکنولوژ یو مهندسی ژنتیک به عنوان فناو ری های نوین، خدمات ارزشمن دی را در عرصه ه ای پزشکی، کشاور زی، دام پرو ری، صنایع، محیط زیست ومنابع طبیعی ارائه کرده اند. توسعه کشاور زی پایدار با توجه به نیاز روز افزون بر ای تامین امنیت غذایی از مقوله های بسیار مهم در دنیای امروزمی باشد. به کارگیری علوم و فنون جدید زیست فناور ی، با هدف افزایش کیفیت و تنوع مواد غذایی، تولید گیاهان مقاوم به تنش های زیست یو غیرزیستی، کاهش مصرف سموم شیمیایی و کودها و همچنین افزایش کارایی و راندمان تولید محصولات کشاور زی، به عنوان راه حلی بر ایتوسعه پایدار کشاورزی و تامین امنیت غذایی می باشد. یکی از راهبردهای موثر در تحقق اهداف توسعه پایدار از مسیر زیست فناوری،اصلاحات ژنتیکی گیاهان و محصولات غذایی است. اگرچه انتقال ژن به گیاهان و اصلاح ژنتیکی آنها در طبیعت و به دست کشاورزان سنتی،قدمت چندهزار ساله دارد. در دهه های اخیر تکنیک های مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته کاربرد فراوانی در حوزه امنیت غذاییداشته است. در حال حاضر بیش از ۳۰ محصول تراریخته در دنیا تولید می شود که عمده آنها یعنی ۲۰ محصول تراریخته مصرف غذاییداشته و بقیه با هدف تولید داروه ای خاص و غیره تولید می شوند. چهار محصول استراتژیک سویا، پنبه، ذرت و کلزا، ۹۹ درصد گیاهانتراریخته در دنیا هستند. آمریکا بزرگ ترین کشور کشت، تولید و مصرف کننده محصولات تراریخته در جهان است. در ایران سال هاست که ازمحصولات تراریخته استفاده می شود، حدود ۹۵ درصد مواد مورد نیاز بر ای تولید روغن خوراکی و خوراک دام به کشور وارد میشود. همهمحصولات ذرت، سویا و کلزا در بازارهای جهانی تراریخته می باشند. نظرات موافق و مخالف در خصوص تولید و مصرف محصولات تراریخته دردنیا وجود دارد و هنوز پاسخ روشنی بر ای توسعه این محصولات وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

زیست فناوری ، امنیت غذایی ، توسعه پایدا ر ، محیط زیست ، مهندسی ژنتیک