بررسی اثرات متفورمین و کوآنزیم Q۱۰ بر آسیب اکسیداتیو کبدی ناشی از دوکسوروبیسین در موش صحرایی نر

سابقه و هدف: امروزه سرطان یکی از شایع ترین علت مرگ و میر در جهان محسوب می شود. شواهد درحال رشد نشان می دهند که شیوع بدخیمی ها در سال های پیش رو به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت. مشخصه سرطان، سرعت رشد غیرقابل کنترل سلول ها می باشد، که در صورت عدم درمان مرگبار است. عوامل دخیل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به انواع سرطان ها نقش مهمی را ایفا می کنند. شیمی درمانی رایج ترین نوع درمان برای انواع سرطان ها در کل دنیا محسوب می شود. با وجود فواید زیاد در درمان بدخیمی ها، سمیت و هدف قرار دادن بافت های طبیعی و سالم به عنوان شایع ترین عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی در نظر گرفته می شوند. بنابراین، کاهش عوارض جانبی با ترکیبات مکمل، می تواند از طریق به حداکثر رساندن بازده درمانی و همزمان، به حداقل رساندن عوارض جانبی ناخواسته، بسیار حیاتی باشد. دوکسوروبیسین(DOX) یک داروی شیمی درمانی رایج در درمان سرطان می باشد که به خاطر عوارض جانبی شدیدی مانند سمیت کبدی، کلیوی و قلبی محدودیت استفاده دارد. متفورمین یکی از داروهای رایج مورد استفاده که در اصل برای درمان دیابت تیپ دو می باشد. علاوه بر این، کوآنزیم Q۱۰ یک آنتی اکسیدان است که به صورت طبیعی توسط بدن ساخته می شود و هم چنین می تواند از طریق رژیم غذایی و مکمل ها به دست آید. در مطالعات قبلی، هر دو داروی متفورمین و کوآنزیم Q۱۰ اثرات محافظتی علیه سمیت و استرس اکسیداتیو نشان داده و به عنوان کاندیدهای جذاب در درمان بیماری های با مبنای استرس اکسیداتیو و التهاب در نظر گرفته می شوند. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات متفورمین و کوآنزیم Q۱۰ به تنهایی و هم چنین به صورت ترکیب و تجویز توام، در کاهش آسیب های اکسیداتیو ناشی از داروی شیمی درمانی دوکسوروبیسین در موش های صحرایی می باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، ۳۶ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار به ۶ گروه تقسیم شدند. گروه ها شامل کنترل نرمال (آب مقطر)، گروه کنترل متفورمین و کوآنزیم Q۱۰ (متفورمین+کوآنزیم Q۱۰)، گروه کنترل دوکسوروبیسین (دوکسوروبیسین)، گروه پیش درمان متفورمین (متفورمین+دوکسوروبیسین)، گروه پیش درمان کوآنزیم Q۱۰ (کوآنزیم Q۱۰ + دوکسوروبیسین) و گروه پیش درمان متفورمین و کوآنزیم Q۱۰ (متفورمین+کوآنزیم Q۱۰ + دوکسوروبیسین) بودند. متفورمین (mg/kg۲۰۰) و کوانزیم Q۱۰ (mg/kg۱۵) روزانه به مدت یک هفته به صورت خوراکی تجویز شد و دوکسوروبیسین (mg/kg ۲۵) در روز هشتم، تزریق گردید. ۲۴ ساعت بعد از آخرین تزریق، نمونه خون و بافت کبد به منظور بررسی آنزیم های کبدی (ALT، AST، ALP)، پارامترهای استرس اکسیداتیو (مالون دی آلدهید، ظرفیت آنتی اکسیدانی تام، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز) و تغییرات بافتی برداشته شد. یافته ها: نتایج نشان داد که دوکسوروبیسین به طور معناداری، فعالیت آنزیم های کبدی، غلظت مالون دی آلدئید و آسیب بافتی را افزایش داده و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز را کاهش می دهد(۰۰۱/۰P<). درمان با متفورمین، کوآنزیم Q۱۰ و ترکیب آن ها، فعالیت آنزیم های کبدی را کاهش داده، میزان فعالیت پارامترهای آنتی اکسیدانی را در مقایسه با گروه کنترل آسیب، به طور معنی داری افزایش داده و موجب بهبود هیستومورفولوژی بافت کبد شد. استنتاج: این یافته ها نشان داد که متفورمین و کوآنزیم Q۱۰ به تنهایی و در ترکیب با همدیگر می توانند عوارض کبدی تزریق دوکسوروبیسین را در موش ها به طور قابل ملاحظه ای کاهش داده و خواص محافظت کنندگی علیه آن داشته باشند. این تاثیر احتمالا از طریق کاهش آسیب های اکسیداتیو و افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و ظرفیت آنتی اکسیدان های تام اعمال می شود.

کلیدواژه ها:

doxorubicin ، liver damage ، oxidative stress ، metformin ، coenzyme Q۱۰ ، دوکسوروبیسین ، آسیب کبدی ، آسیب اکسیداتیو ، متفورمین ، کوآنزیم Q۱۰