سابقه و هدف: تسریع درفرآیند
التیام زخم اهمیت زیادی دارد.
زخم های پوستی با آسیب سلولی همراه هستند و می توانند بر عملکرد فیزیولوژیک پوست تاثیر بگذارند. فرایند
التیام زخم چند مرحله ای است که با استفاده از سلول ها، سایتوکین ها و سیستم عروقی رخ می دهد. فرایند
التیام زخم در فازهای هموستاز، التهاب، پرولیفراسیون و تکثیر سلولی و اصلاح ساختار و شکل پوست انجام می گیرد. استفاده از فراورده های گیاهی در ترمیم
زخم ها به دلیل خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی آن ها مورد توجه محققین قرار دارد. در طب سنتی ایران به طور جداگانه برای مصارف پوستی
بابونه و هم چنین
سرخارگل (Echinacea purpurea) و
گل همیشه بهار (Calendula officinalis)شواهدی وجود دارد، ولی اثرات هم افزایی این دو فراورده بر
التیام زخم مشخص نیست. لذا این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر کرم
بابونه (Matricaria chamomilla L) و کرم کالندیت- ای (Calendite-E) که ترکیبی از
گل همیشه بهار و
سرخارگل می باشد بر روند
التیام زخم جراحی انجام شد.
مواد و روش ها: این مطالعه مداخله ای- تجربی بر روی ۳۲ سر موش صحرائی نر انجام شد. رت ها بعد از بیهوشی و ایجاد
زخم جراحی به چهار گروه ۸ تایی کنترل (بدون مداخله)،
بابونه (کامیل کرم) حاوی ۵/۰ درصد اسانس و ۵ درصد عصاره بابونه، کالندیت- ای با ترکیب و نسبت عصاره هیدروالکلی گل های تازه گیاه همیشه بهار (۱ گرم) و عصاره هیدروالکلی سرخارگل(اکیناسه) (۱/۱ گرم) و کنترل (اوسرین) تقسیم شدند. در سه گروه مداخله و کنترل پایه (اوسرین) بعد از تمیز کردن
زخم با نرمال سالین، کرم ها روزانه به صورت یک لایه نازک بر روی سطح کامل
زخم با آبسلانک مالیده می شد و برای گروه بدون مداخله کنترل بعد از تمیز کردن
زخم با نرمال سالین اقدام خاصی صورت نمی گرفت. اندازه گیری مساحت
زخم در روزهای ۰، ۳، ۷ و ۲۱ با استفاده از نرم افزار IC measure انجام شد. مساحت
زخم به ترتیب در روزهای ۰، ۳، ۷ و ۲۱ و یافته های هیستوپاتولوژیکی در ۷و۲۱ روز مقایسه شدند. میانگین و انحراف معیار مساحت
زخم و امتیاز هیستوپاتولوژیک بین گروه ها با آزمون ANOVA و کروسکال والیس و آزمون تعقیبی Dunn مقایسه شدند. از نرم افزار SPSS ۲۶ جهت تحلیل داده ها استفاده شد.
یافته ها: مساحت
زخم در روز سوم در بین گروه ها تفاوت نداشت ولی در روز هفتم، تفاوت معنی داربود (۰/۰۲۰P=). میانگین مساحت
زخم در گروه
کالندیت-ای نسبت به گروه کنترل (۰/۰۰۸P=) و گروه اوسرین (۰/۰۱۹P=) به طور معنیداری کم تر بود.
التیام زخم در روز بیست ویکم فقط در
کالندیت-ای و کامیل کرم به طور کامل حاصل شد. شاخص های هیستوپاتولوژی در روز هفتم در گروه کامیل کرم از نظر بازسازی سلول های پوششی نسبت به گروه های دیگر بهتر بود(۰۳۸/۰=P). در روز بیست و یکم از نظر بازسازی سلول های پوششی و روند فیبروپلازی گروه کالندیت-ا ی و از نظر گستردگی واکنش فیبروتیک، میزان ادم و آماس و ارزیابی خونریزی هم
کالندیت-ای و هم کامیل کرم تفاوت معنی داری با گروه کنترل داشت (۰/۰۵P<).
استنتاج:
کالندیت-ای و کامیل کرم بروی فاکتورهای التیامی
زخم اثرات مثبتی داشتند و عنایت به در دسترس و ارزان بودن آن، به عنوان فراورده گیاهی بدون عارضه و مناسب، برای بهبود
زخم پیشنهاد می شود.