سابقه و هدف: استرس یا تنیدگی یک فرآیند رفتاری است که به انسان در افزایش بقا کمک می کند. در واقع استرس به هر پاسخ بیولوژیکی به محرک های درونی یا بیرونی اطلاق می شود. مطالعه استرس به دلیل تاثیر گسترده آن بر قسمت های مختلف بدن دشوار است. استرس شامل مجموعه ای از رویدادها است که در بدن یک موجود زنده جهت سازگاری با یک موقعیت نامطلوب ایجاد می شود. عوامل درونی و بیرونی بر ساختار درونی یک موجود زنده تاثیر می گذارد. یک رژیم غذایی خوب برای حفظ سلامت روحی و جسمی ضروری است. در هنگام استرس، عادات غذایی بسیار مختل می شود و این می تواند باعث کمبودهای تغذیه ای شود که ممکن است منجر به استرس بیش تری در بدن شود. در شرایط استرس زا بدن بیش تر از حد معمول از مواد مغذی استفاده می کند، بنابراین یک رژیم غذایی خوب در این هنگام مورد نیاز است، زیرا یک رژیم غذایی ضعیف باعث کمبودهایی می شود که منجر به استرس بیش تر و مشکلات سلامتی می شود. از سال ۲۰۰۴، بسیاری از پژوهش های علمی خواص عملکردی و سلامتی بخشی پروبیوتیک های غیر زنده را به اثبات رساندند. در سال های اخیر تحقیقاتی در مورد مصرف سلول های غیرفعال شده پروبیوتیک ها (پاراپروبیوتیک ها) انجام شده که اثرات مثبت آن ها در برخی تحقیقات به اثبات رسیده است. در پژوهش حاضر از سلول های
پاراپروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم در نوشیدنی انگور شاهانی جهت کاهش استرس در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد استفاده شده است.
مواد و روش ها: تولید
پاراپروبیوتیک به روش های مختلفی از جمله حرارت دهی، اعمال فراصوت، تابش اشعه فرابنفش، تابش اشعه فروسرخ، پرتوهای یونیزه کننده، اعمال فشار هیدرواستاتیک بالا و استفاده از برخی ترکیبات شیمیایی انجام می شود. هر یک از این روش های غیرفعال سازی موجب تغییراتی در ساختار و خصوصیات عملکردی سلول پروبیوتیک غیرزنده می شوند. در این مطالعه پژوهشی بالینی جهت غیر فعالسازی از روش فراصوت با توان بالا استفاده شد. سوسپانسیون حاوی پاراسایکوبیوتیک از نظر میزان ماده موثره گاما آمینو بوتیریک اسید به وسیله دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مورد ارزیابی قرار گرفت. سلول های غیر فعال شده به آبمیوه بازسازی شده انگور شاهانی افزوده شد. ۳۲ دانشجوی سالم در دوران امتحانات پایان ترم، روزانه به مدت ۱۰ هفته نوشیدنی شاهد و نوشیدنی حاوی
پاراپروبیوتیک مصرف کردند.
یافته ها: استفاده از
پاراپروبیوتیک های حاصل از روش های غیرفعال سازی زمانی مفید است که ترکیبات و متابولیت های سلامتی بخش تحت تاثیر روش غیرفعال سازی دچار کاهش یا نابودی کامل نشده باشند. گاما آمینو بوتیریک اسید (گابا) مهم ترین انتقال دهنده عصبی مهاری در سیستم عصبی مرکزی است و نقش مهمی در هماهنگی عملکرد مغز و کاهش اضطراب و استرس دارد. نتایج نشان داد که میزان گاما آمینوبوتیریک اسید در سوپانسیون پاراسایکوبیوتیک ها بیش تر از سوسپانسیون باکتری زنده بود. ارزیاب هایی که نوشیدنی حاوی پاراسایکوبیوتیک ها را مصرف کردند در دوران امتحانات پایان ترم امتیاز سلامت عمومی بیش تر نسبت به گروه شاهد داشتند. استفاده از
پاراپروبیوتیک در نوشیدنی موجب بهبود کیفیت خواب شد. در پایان آزمون میزان
کورتیزول موجود در بزاق گروه شاهد بیش تر از گروه پاراسایکوبیوتیک بود.
استنتاج: نتایج این تحقیق نشان داد که
پاراپروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم دارای مزایای بالقوه ای برای بهبود سلامت روان است. براساس نتایج حاصل از این پژوهش
پاراپروبیوتیک ها با اثر بر محور مغزی انسان موجب کاهش ترشح هورمون های استرسی نظیر
کورتیزول و در نتیجه افزایش پایداری روانی در زمان امتحانات پایان ترم دانشجویان می شود.
شماره ثبت کارآزمایی بالینی : ۱N۲۰۲۴۰۱۲۸۰۶۰۸۶۶IRCT