بهره برداری از میراث مشترک بشریت در فضای ماورای جو و اصول حاکم بر آن

حقوق بین الملل فضا به عنوان جدیدترین شاخه حقوق بین الملل، مفاهیم جدیدی مرتبط با حاکمیت به لحاظ متفاوتبودن عرصه فضا با هوا و زمین ارائه میدهد. از آغازین روزهای فعالیت بشر در فضای ماورای جو، اصل آزادی کاوش و بهره برداریاز فضای ماورای جو در کنار اصل منع تملک اجرام آسمانی بر فعالیتهای فضایی دولتها حاکم بوده است. افزایش توجه بهسفرهای گردشگری فضایی و حضور انسان در فضا، احتمال آلودگی محیط زیست فضا و محیط زیست زمین زیادتر می شود.پیشرفت های که در عرصه علمی صورت میگیرد ناگزیر موجب توسعه حقوق، مخصوصا از منظر بین المللی می گردد، یکی از مهم-ترین پیشرفت هایی که در قرون اخیر صورت گرفته است، موجب راهیابی سفینه های فضایی و در نهایت انسان به فضا شده است.شوروی سابق اولین کشوری بود که توانست سفینه فضایی را به نام اسپوتنیک به فضا پرتاب نماید و بعد ایالات متحده آمریکا بااکسپلورر خود به این مهم دست یافت و حدود دوازده سال بعد از اولین پرتاب، اولین انسان توانست توسط همین کشور به فضا راهیابد. امروزه، نظریهای که فضای ماورای جو، کره ماه و سایر اجرام آسمانی را میراث مشترک بشریت میداند، آنها را غیر قابلتصاحب و تملک دانسته و معتقد است منافع حاصل از آنها باید به نحو عادلانه میان کشورها تقسیم شود به طوری که در کنارمنافع کشورهای در حال توسعه، تلاشهای کشورهای توسعه یافته در زمینه اکتشافات فضایی نادیده گرفته نشود. عینیت یافتناین مفهوم منوط به ایجاد یک نظام بین المللی برای اداره آن است و تا زمان ایجاد این نظام بین المللی، این عنصر از طریقهمکاری های بین المللی، در سایه استفاده صلح آمیز از فضای ماورای جو به عنوان عنصر دیگر این اصل، محقق خواهد شد. اینپیشرفت های علمی موجب گردیده که معاهدات مختلفی در رابطه با فضا منعقد گردد، با این وجود هنوز نیاز به معاهدات مختلفیدر این زمینه وجود دارد.

کلیدواژه ها:

میراث مشترک بشریت ، حقوق بین الملل ، فضای ماورای جو ، بهره برداری ، ایستگاه های فضایی