فقیهان صفوی و ابومسلم نامه خوانی

شخصیت ابومسلم خراسانی، به صورت­های گوناگونی در متون بازتاب یافته است. در منابع حدیثی، غالبا ابومسلم به عنوان کسی که مخالف امامان شیعه بوده و امامان وی را طرد کرده­ بودند، معرفی شده است. در متون جدلی-کلامی، ابومسلم منتقم آل علی و براندازنده سب امامان و نابودکننده امویان معرفی شده است. اما در داستان­های عامیانه و به خصوص روایت­هایی که امروزه بانام ابومسلم­ نامه می­شناسیم، ابومسلم نه تنها شخصی شیعی، بلکه از شیعیان خاص است که تعالیم معنوی ائمه را هم دریافت کرده و خود اهل طریقت است و صاحب کرامات. همین تصویر از ابومسلم، از طریق سنت قصه­خوانی در محافل صوفیانه نیز وارد شد و بعدها جزو ارکان مهم دعوت خانقاه صفوی قرار گرفت. پس از به قدرت رسیدن صفویان، صوفیان صفوی با ترویج قصه­های ابومسلم در میان مردم، هم اهداف قیام صفویان را زنده نگه می­داشتند و هم بر مریدانی خود می­افزودند. فقیهان دربار صفوی، در تلاش برای کاستن از قدرت صوفیان، نخست متوجه این امر شدند و به تحریم قصه­خوانی و تخریب شخصیت ابومسلم خراسانی پرداختند. در این مقاله نشان داده­ایم که تحریم قصه و قصه­خوانی و مخدوش کردن چهره ابومسلم، یکی از گام­های اساسی فقیهان برای مقابله با گسترش تصوف در دوره صفوی بوده است.

کلیدواژه ها:

Abu Muslim nama ، reading stories ، jurists ، criticism of Sufism ، ابومسلم نامه ، قصه خوانی ، فقیهان ، نقد تصوف