بررسی اثرات برداشت و راهکارهای حفاظت از منابع شن و ماسه رودخانه ای (مطالعه موردی حوزه آبخیز باراندوزچای ارومیه )

امروزه در سراسر جهان، رشد جمعیت سبب توسعه شهرنشینی شده است . در پی این رشد فیزیکی ، استفاده از انواع مصالح ساختمانی از جمله شن و ما سه بعنوان محل قر ضه جهت اجرای طرحهای عمرانی مورد بردا شت و بهره برداری قرار می گیرد. مدیریت حوزههای آبخیز بدون توجه به نقش بهره برداران دولتی و محلی ، سیاست های حفظ منابع آب و خاک را با ناکامی مواجه می نماید و در درازمدت آثار و تبعات منفی زیادی بر جای خواهد گذا شت . در این تحقیق با ا ستفاده از تکنیک GIS و مدل هیدرولیکی HEC-RAS و با کمک افزونه HEC-GeoRAS که پل ارتباطی بین مدل هیدرولیکی HEC-RAS و ArcGIS است ، اقدام به بررسی اثرات برداشت بی رویه شن و ما سه بر ویژگی های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی رودخانه باراندوزچای پرداخته شده ا ست . نتایج به د ست آمده از این پژوهش ن شان داد که با بردا شت عمقی یک الی دو متر از ب ستر رودخانه ، سطح مقطع ۱% کاهش و سرعت ۱% افزایش می یابد به عبارتی به ازای برداشت ۱ متر مربع از مقطع رودخانه ، سرعت به طور میانگین ۰۲/۰ متر بر ثانیه در هر دوره بازگشت افزایش می یابد. این امر در مقاطع عرضی باعث افزایش توان رسوبگذاری و مشکلاتی اعم از بهم خوردن رژیم جریان و سیلابی شدن دبی هیدروگراف در رودخانه و در مقاطع طولی سبب کف کنی و تخریب کنارههای رودخانه و زمین های زراعی اطراف گردیده است و همچنین باعث اثرات سوء بر پل ها و بناها و ساخت و ساز های کنار رودخانه شده است .

کلیدواژه ها:

بستر رودخانه ، سیلاب ، برداشت شن و ماسه