بررسی تطبیقی مفهوم تمدن از دیدگاه علامه طباطبایی و سیدقطب

قرآن، نظامنامه تمدن‎ اسلامی است. واژه « تمدن» در قرآن نیامده است؛ ولی برخی از مفسران، از« امت» استفاده تمدنی کرده اند؛ یعنی جماعتی که به پیامبر ‎خدا ایمان آورده اند. در این نوشتار، به روش توصیفی _تحلیلی، به بررسی تطبیقی مفهوم تمدن از نظر علامه طباطبایی و سیدقطب به ویژه در تفاسیرشان با توجه به واژه «امت» پرداخته شده است. یافته های مقاله نشان می دهد قرآن مهم ترین عامل پیدایش و تداوم اجتماع بشری را در وحدت فرامادی دانسته که مرزهای جغرافیایی، زمانی، خویشاوندی، نژادی و... را درمی نوردد. سید قطب معتقد است مقصود از «امت واحده » در قرآن ، دین اسلام و جامعه مسلمانان است و هر که اعتقاد مسلمانی نداشته باشد، از قلمرو «امت ‎واحده» خارج‎ و در زمره جامعه جاهلی ‎است؛ اما علامه در مفهوم امت، توسعه معنایی می دهد و معنای جهان‎شمولی قائل ‎است؛ یعنی گروهی که هدفی واحد اعم از امور دنیوی و معنوی دارند؛ گر چه وحدت امت، علاوه‎ بر همگرایی، با هم‎کیشی کامل ‎می‎شود.

کلیدواژه ها:

قرآن‎ کریم ، تمدن‎ اسلامی ، امت واحده ، علامه‎ طباطبایی ، سید‎قطب