اثبات ناوجودی بودن برهان محقق اصفهانی و ارزیابی ادله وجودی بودن آن.

یکی از مشهورترین براهینی که بر وجود خداوند اقامه شده، برهان مرحوم شیخ محمدحسین غروی اصفهانی است. این برهان مورد توجه صاحبنظران پس از ایشان قرار گرفته و درباره آن گفتوگو شده است. برخی آن را برهانی تام شمرده و در اثبات وجود خداوند موفق دانسته اند و برخی دیگر با نقد آن، برهان مذکور را در اثبات وجود خداوند ناتمام شمرده و به نقد آن پرداخته اند. در این برهان با استفاده از طبیعت واجب الوجود، وجود خداوند اثبات شده است و این مسئله سبب اختلاف درباره مفهوممحور بودن یا نبودن این برهان گردیده است. برخی این برهان را مصداق برهان وجودی یا مفهوممحور دانسته اند که از راه مفهوم واجب الوجود، به اثبات مصداق آن می پردازد و برخی صاحبنظران دیگر، آن را برهانی وجودی ندانسته، نقش محوری مفهوم را در این برهان انکار می کنند و برهان ایشان را برهانی وجودی نمی دانند، بلکه بر این عقیده اند که ایشان از طبیعت واجب الوجود کمک گرفته که اقتضای چنین طبیعتی وجوب وجود است. صاحبان هر دو دیدگاه تقریر خود را از برهان محقق اصفهانی ارائه میکنند و با تمسک به عبارات ایشان، درصدد ترجیح تفسیر خویش هستند. در این نوشتار سعی شده تقریرهای مختلف برهان محقق اصفهانی و ادله هریک از طرفین بر وجودی یا ناوجودی بودن برهان مذکور، نقل و ارزیابی گردد که حاصل آن، ناتمامی ادله وجودی بودن برهان محقق اصفهانی و اثبات غیروجودی بودن این برهان است. در پایان به اشکالات تقریر غیروجودی بودن برهان مذکور در کتاب براهین صدیقین پاسخ داده شده است؛ بنابراین، می توان این برهان را یکی از موفق ترین براهین بر اثبات خداوند دانست

کلیدواژه ها:

مفهوم وجود ، برهان وجودی ، حقیقت واجب الوجود ، محکی بالذات ، برهان صدیقین