مبانی و مراحل عینیت صفات با ذات الهی در دیدگاه صدر المتالهین و تطبیق آن با روایات

در ارتباط صفات با ذات الهی، دیدگاههای گوناگونی از سوی مسلمانان مطرح شده است؛ از جمله آنها، نظریه ای است موسوم به عینیت صفات با ذات الهی که برگرفته از روایات اهل بیت: است. در بیان عینیت صفات با ذات الهی، نظریات مختلفی وجود دارد که به نظر می رسد آنچه صدرالمتالهین - در مجموع کتب خود با توجه به مبانی فلسفی موجود در حکمت متعالیه - به آن رسیده است، بهترین دیدگاه در میان دیدگاه هاست. صدرالمتالهین در تبیین مبانی نظریه عینیت صفات با ذات، بعضی از مبانی را که موجب این تبیین شده است، اصلا مطرح نکرده است و به بعضی از مبانی به طور جسته و گریخته ذیل مباحثی دیگر و گاهی ذیل مبحث عینیت اشاره کرده است و در تبیین معنای عینیت هم به طور منظم، مراحل معنایی با توجه به مبانی مورد بحث قرار نگرفته است. ازاین رو، در این مقاله به دنبال این هستیم که تبیین صدرالمتالهین را در عینیت صفات با ذات الهی، سازوار روشن سازیم. برایناساس، ابتدا مبانی ملاصدرا را که به چنین دیدگاهی در این زمینه انجامیده است، مطرح می کنیم و سپس به مراحل معنایی عینیت صفات با ذات الهی می پردازیم که عبارتاند از: تغایر مفهومی صفات با یکدیگر و با ذات، یکی بودن مصداق صفات و ذات، اندماجی بودن صفات، تساوق در حیثیت صدق، و صفات متناسب با ذات حق، و در خلال بیان مراحل معنایی، در اثبات مطابقت چنین تفسیری با روایات معصومان:، به تطبیق با روایات می پردازیم.

کلیدواژه ها:

صفات ، ذات الهی ، عینیت ، اندماجی ، تساوق ، تغایر مفهومی ، وحدت مصداقی