دوام یا انقطاع عذاب اخروی با رویکرد ارزیابی انتقادات حکیم طالقانی به حکما

مسئله جاودانگی در عذاب، از جمله مسائل مهم فلسفی و عرفانی است که مورد توجه بسیاری از متفکران اسلامی بوده است. در این میان، ملا نعیما طالقانی از جمله موافقان جاودانگی عذاب در جهنم است. وی برخی از دلایل قائلین به انقطاع عذاب را بررسی نموده، اما هیچ یک از آنها را نپذیرفته است. از منظر وی، پذیرش انقطاع عذاب امری ناموجه است. حکیم طالقانی این دیدگاه را مخالف اجماع مسلمین صدر اسلام و ظواهر آیات قرآن کریم می داند. وی معتقد است که عذاب دائمی منافاتی با حکمت الهی ندارد. نگارنده همه انتقادات حکیم طالقانی را مورد بررسی قرار داده و نشان داده است که هیچ یک از این انتقادات تمام نیست. بلکه برخی از نقدهای وی ناشی از عدم ادراک دقیق دلایل اقامه شده در این مسئله است. بر اساس ناکافی بودن انتقادات مطرح شده از سوی حکیم طالقانی با روش تحلیل تطبیقی می توان گفت که دلایل اقامه شده توسط برخی از حکما و عرفا نسبت به انقطاع عذاب اخروی کافی است و این مسئله توجیه عقلی خواهد یافت.

کلیدواژه ها:

ملا نعیما طالقانی ، ملاصدرا ، حکمت الهی ، خلود نفس ، انقطاع عذاب