یک تحلیل شبیه سازی شده از اثرات افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از الگوی تعادل عمومی ORANI-G Iran

به­ کارگیری یک سیستم مالیاتی مطلوب، دارای شرایط مهمی چون عدالت و کارایی است که براساس آن، مالیات بر مصرف با اصل منفعت و مالیات بر درآمد با اصل توانایی پرداخت مطابقت خواهند داشت. در این راستا، مالیات بر ارزش­ افزوده به عنوان ابزار وصول مالیات بر مصرف، مهم­ترین  نوآوری قرن بیستم شناخته می ­شود. از آنجا که افزایش درآمد دولت یکی از اهداف مهم وضع این نوع مالیات است، سعی دولت بر این بوده که نرخ این نوع مالیات را به طور موثر و کارآمد تعیین نماید؛ زیرا افزایش نامتناسب نرخ های مالیات بر ارزش­ افزوده، اثرات اجتماعی منفی بر تورم، رشد اقتصادی، توزیع درآمد و رفاه عمومی در جامعه خواهد داشت و ممکن است اثرات اختلالی بر سایر متغیرها و بخش ­های مختلف اقتصاد ایران نیز داشته باشد. یکی از راه­های مدیریت افزایش نرخ، شبیه­ سازی و بررسی پیامدها و آثار آن بر متغیرهای کلان اقتصادی در قالب یک مدل تعادل عمومی محاسبه­ پذیر چندمنطقه ­ای (MRCGE) است. با توجه به مطالب بالا و با اعمال و بررسی ۳ سناریو مختلف، اثرات شوک افزایش نرخ مالیات بر ارزش­ افزوده (شامل ۱۲، ۱۵ و ۲۰ درصدی) بر ۴ متغیر کلان اقتصاد ایران یعنی تورم، تولید ناخالص داخلی، مصرف و سرمایه­ گذاری، در سطح کشور با استفاده از یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه چندمنطقه­ ای، موسوم به مدل Iran ORANI-G و بکارگیری جدول داده- ستانده سال ۱۳۹۵ و حساب ­های منطقه ­ای کشور شبیه ­سازی شد. نتایج نشان می ­دهد که اثر افزایش نرخ مالیات بر ارزش­ افزوده باعث افزایش تورم و سرمایه ­گذاری و کاهش تولید ناخالص داخلی و مصرف خواهد شد.

کلیدواژه ها:

data-output table ، simulation ، value-added tax ، Iranian economy ، CGE models ، ORANI-G ، جدول داده – ستانده ، شبیه سازی ، مالیات بر ارزش افزوده ، اقتصاد ایران ، مدل های CGE ، ORANI-G