بررسی تفصیلی انواع اثرپذیری و شیوه های ارتباط آیات قرآن و احادیث در مقامات حمیدی

حمیدالدین بلخی نویسنده، قاضی، شاعر و مجتهد ایرانی درقرن ششم است که به سبب آشنایی عمیق با علوم قرآنی، فقهی وروایات اسلامی به شیوه ای خلاقانه و هنرمندانه در مهمترین اثر منثور فاخر و عالمانه اش یعنی مقامات حمیدی تحت تاثیرقرآن و حدیث قرارگرفته است. این اثرگذاری, هم از نظر لفظی و هم از نظر بلاغی، در جای جای کتاب آشکار است. نوشتار ویدر برگیرنده آیات و عبارات قرانی و احادیتی است که در پاره ای از موارد به آسانی قابل دریافت نمی باشند. اثرپذیری هایواژگانی، گزاره ای، تلمیحی و گزارشی ازجمله شیوه هایی است که نگارنده از آنها بهره جسته است و بر خلاف معمول. آیاتقرآنی جهت ایفای نقشهای بلاغی- ادبی در بافت نثر فارسی جای گرفته است؛ قرار گرفتن آیات قرآنی در ترکیبات وصفی واضافی نمونه ای از این به کارگیری است. بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات و استدلال های آنان به اقتباس یا الهام از اینکتاب مبین و با احادیث ائمه معصومین ( علیهم االسلام) استاین پژوهش با استفاده ازمنابع معتبر و به روش اسنادی -کتابخانه ای انجام شده است وهدف آن شناساندن انواع اثریذیری وشیوه های به کارگیری آیات و احادیث در بافت متن اثر ست به گونه ای که در آن اشارات، تلمیحات و آیه یا حدینی کهمدنظر نویسنده بوده استخراج و با ذکر منبع، در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.در این مقاله به این نتیجه رسیدیم که قرآن و حدیث در کتاب مقامات حمیدی به طرز چشمگیر و گسترده ای نمایش دادهشده است و این تاثیر پذیری با شیوه های و شگردهای مختلفی انجام شده است که باعث ایجاد شگفتی و التذاذ در مخاطبانمی شود و این آثر را در نزد خوانندگان مسلمان ارجمند و پذیرفتنی می کند.

کلیدواژه ها:

حمیدالدین بلخی ، مقامات ، قرآن ، حدیث ، اثرپذیری ، ترکیب اضافی ، ترکیب وصفی ، تتمیم