تحلیل و ارزیابی برنامه های توسعه در ایران از منظر صاحب نظران توسعه انسانی

یکی از شاخص های مهم برای ارزیابی پیشرفت کشورها، شاخص توسعه انسانی است. بهبود شاخص توسعه انسانی بهترین سازوکار توانمندسازی انسان ها برای دستیابی به هدف ارتقای سطح زندگی آن ها است که از طریق بهره گیری از توانمندهای انسانی حاصل می شود. ارتقای سطح کیفیت زندگی افراد یک جامعه در گرو تحول اساسی در متغیرهای اقتصادی، آموزشی و بهداشتی است. در دهه های اخیر ارتقاء توسعه انسانی در کنار سرمایه فیزیکی به منظور دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر در اولویت برنامه های کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته قرار گرفته است. مقاله حاضر در پی بررسی چگونگی دستیابی به توسعه انسانی با تاکید بر شاخص های توسعه انسانی «آمارتیا سن» و تحلیل و بررسی میزان دستیابی به این شاخص ها در برنامه های توسعه ای ایران و فاصله آن تا سطح مطلوب، و نیز شناسایی عوامل موثر بر توسعه انسانی در شرایط فعلی کشور می باشد. سوال اصلی مقاله این است که برنامه های توسعه در ایران در پرتو رویکرد و مولفه های توسعه انسانی چگونه قابل تحلیل و ارزیابی است؟ در مقاله پیش رو، دوره های برنامه توسعه کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و میزان موفقیت آن ها براساس شاخص های توسعه انسانی بررسی شده است. در همین ارتباط فرضیه بر این اصل استور است که برنامه های توسعه در ایران در پرتو آموزه های توسعه انسانی پایدار فاقد برنامه ریزی مدون، موازی کاری، فقدان توجه به اهداف برنامه های توسعه انسانی و فراهم نبودن زیرساخت های حقوقی سیاسی و فرهنگی، مانع تحقق برنامه های توسعه انسانی در ایران شده است.

کلیدواژه ها:

توسعه انسانی ، توسعه ، برنامه های توسعه ای ایران ، آمارتیاسن ، توسعه پایدار انسانی