ارائه ی مدل تبیینی رابطه ی جو ارگونومی و استرس شغلی با استفاده از رویکرد سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی (ANFIS)

سابقه و هدف: جو ارگونومی نشان دهنده ی درک کارکنان از حمایت و تاکید سازمان بر طراحی و اصلاح شغل به منظور بهبود «عملکرد عملیاتی» و «سلامت و آسایش کارکنان» است. استرس شغلی مشکلی فزاینده در سراسر جهان است که نه تنها بر سلامت و آسایش کارمندان، بلکه بر بهره وری سازمان ها نیز تاثیر می گذارد. مطالعه ی حاضر با هدف ارائه ی مدلی برای تبیین استرس شغلی با محوریت  جو ارگونومی با استفاده از رویکرد سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی صورت گرفت. مواد و روش ها: این تحقیق از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است. جامعه ی آماری تحقیق حاضر کارکنان رسته ی بهداشتی درمانی یکی از بیمارستان های شهرستان ارومیه است. بدین منظور، تعداد ۳۷۶ پرسش نامه ی استرس شغلی و جو ارگونومی از این جامعه جمع آوری شد. به منظور تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد.  سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی (ANFIS) روش مناسبی برای حل مسائل غیرخطی، ابهامات و عدم قطعیت ها است. برای مدل سازی تحقیق حاضر از ANFIS استفاده شد.  مدل از طریق معیار های ارزیابی RMSE، MAE و R۲ اعتبارسنجی شد. یافته ها: میانگین جو ارگونومی بیمارستان ۴۱/۳۴ ± ۶۹/۱۲۲ و میانگین استرس شغلی کارکنان  ۳۵/۱۸ ± ۱۳/۹۶ برآورد شد. ضریب هم بستگی بین جو ارگونومی و استرس شغلی برای ۳۷۶ داده، ۶۳/۰- به دست آمد. RMSE برای داده های آموزشی در روش خوشه بندی میانگین فازی (FCM) مقدار ۰۲/۰ به دست آمد. نتیجه گیری: جو ارگونومی و ابعاد آن شامل عملکرد عملیاتی و سلامت و آسایش کارکنان با استرس شغلی کارکنان به صورت معکوس، رابطه دارد. مدل ارائه شده در مقایسه با معیارهای ارزیابی مدل می تواند میزان استرس شغلی کارکنان را با استفاده از جو ارگونومی و ابعاد مربوط به آن با میانگین خطای کمتری پیش بینی کند که این نشانگر دقت و قابلیت اعتماد به مدل است.

کلیدواژه ها:

Adaptive neuro-fuzzy inference system ، Ergonomic climate ، Job stress ،  استرس شغلی ، جو ارگونومی ، سیستم استنتاج فازی عصبی تطبیقی