سیر تاریخی معماری مدارس: از مکتب خانه تا مدارس نوین

مدرسه های قدیمی پس از مسجد دومین بناهای مهم ایران هستند. سابقه مدرسه به عنوان محلی برای آموزش به زمانی قبل از اسلام بر می گردد و شاید بتوان گفت با پیدایش خط و به وجود آمدن دیوانخانه های دولتی و تجاری، ضرورت وجود محلی جهت تدریس آکادمیک علوم پیدا شد. نشانه های اولیه فرهنگی تاریخی محلی به عنوان مدرسه در شهر شوش در دوره ایلامی کشف شده است. معماری مدارس فعلی ما به همان نسبت که از ریشه ها و سنت های ارزشمند فاصله گرفته، از درکی خلاق و مترقی نسبت به محیط تعلیم و تربیت نیز به دور است. احیای مدرسه و مکتب خانه ایرانی در واقع احیای فرهنگ و هویت ایرانی در جامعه ای است که دچار از خود بیگانگی شده و از گذشته خود شناخت دقیق و درستی ندارد و از روح جاری در مدارس و مکتب خانه های قدیمی ایران به شدت فاصله گرفته اند. در کشور ما با توجه به اینکه محتوای آموزشی مدارس، همیشه در حال تغییر بوده است با این حال از لحاظ کالبدی هیچ تغییر منحصر به فردی نسبت به نمونه های نخستین خود مطرح نساخته و طراحی با اندیشه های کهن و قدیمی نمی تواند پاسخگوی نیازهای امروز مخاطبین در محیط های یادگیری باشد. لذا به موازات توسعه سیستم و برنامه آموزش مدارس، الگوی محیطی مدارس نیز باید تکامل یابد و اینجا هنر معمار پیشرو است که با دانش روز و با حفظ هویت بتواند به ساختارهای جدید دست یابد که با ارزش ها و اصالت های جامعه انطباق کافی داشته باشد.

کلیدواژه ها:

معماری مدارس ، مکتب خانه ، مدارس نوین ، سیر تاریخی مدارس.