جایگاه موالید ثلاثه در اندیشه حکمی ناصرخسرو

در منظومه فکری ناصرخسرو (م: ۴۸۱)، مراتب هستی از ابداع در عالم روحانی تا خلق انسان در جهان جسمانی ، جایگاه ویژهای دارد. هدف این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام گرفته ، بررسی و تحلیل موالید ثلاثه در آثار ناصرخسرو است . از دیدگاه او، در عالم سفلی از ترکیب چهار عنصر خاک، آب، باد و آتش و طبایع گرمی ، سردی ، خشکی و تری ، موالید ثلاثه یعنی جماد، نبات و حیوان پدید می آید. نتایج تحقیق نشان می دهد صانع عالم سفلی ، نفس کلی است که با ابزار افلاک و اجرام، آن را آفریده است . بر خلاف عالم روحانی ، در عالم سفلی آفرینش از نقصان به سوی کمال در حرکت است . نفوس نباتی و حیوانی جزئی از نفس کلی است . نفس نباتی با قوای روینده و خورنده، پایین تر از نفس حیوانی است . حیوان بر خلاف نبات حرکت انتقالی دارد و درد و لذت را ادراک می کند. عالی ترین مرتبه نفس ، نفس ناطقه است که مختص انسان است و انسان به واسطه آن از قوای نطق ، تمییز و تدبیر برخوردار است . نفوس نباتی و حیوانی ، با مرگ جسم از میان می روند اما نفس ناطقه با دو نیروی علم و حکمت به عالم روحانی و ماوای نورانی نفوس سفر می کند.

کلیدواژه ها:

ناصرخسرو ، عناصر اربعه ، موالید ثلاثه ، جماد ، نبات ، حیوان.