کانی شناسی و زمین شیمی کانسار کائولن تاتروس، جنوب غرب دانسفهان، استان قزوین، ایران

کانسار کائولن تاتروس (جنوب­غرب دانسفهان، استان قزوین) برآمده از دگرسانی سنگ­های آتشفشانی ریوداسیتی ائوسن میانی است. بررسی­های کانی­شناسی نشان می­دهند که کائولینیت و کوارتز فازهای کانیایی اصلی و ایلیت، روتیل، پیروفیلیت، دیکیت، آلونیت، دیاسپور و کلریت فازهای کانیایی فرعی این کانسار هستند. کاهش مقادیر شاخص دگرسانی شیمیایی (CIA) و افزایش نسبت (SiO۲+Fe۲O۳+MgO+CaO+Na۲O+K۲O)/(Al۲O۳+TiO۲) از مرکز به سمت بیرون نیمرخ مورد بررسی گویای وجود منطقه­بندی­ دگرسانی و گرمابی در این کانسار هستند. الگوی توزیع عناصر خاکی نادر (REE) بهنجار شده به کندریت، جدایش و غنی­شدگی قوی عناصر خاکی نادر سبک (LREE: La-Eu) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE: Gd-Lu) و رخداد بی­هنجاری منفی شدید Eu و Ce در نمونه­های کائولن بررسی شده را نشان می­دهد. محاسبه تغییرات جرم با فرض Ti به عنوان عنصر شاخص کم­تحرک آشکار می­کند که کائولینیتی شدن سنگ­های ریوداسیتی با غنی­شدگی عناصر Al، Sr، Zr، Hf، Ta، Nb، U، Th، Y، La و Pr، شستشو- تثبیت Sm، Nd و HREEها و تهی­شدگی Si، Fe، Mg، Mn، Ca، Na،  K،P، Rb، Cs، Ba، Pb، V، Cr، Zn، Eu و Ce همراه شده است. نتایج بدست آمده مشخص نمود که رفتار عناصر طی گسترش فرآیندهای کائولینیتی­شدن با عواملی چون تغییر pH و دمای محلول­های مسوول دگرسانی، تمرکزهای بازماندی، جذب سطحی، روبش توسط اکسیدهای فلزی و حضور در فازهای کانیایی مقاوم در برابر دگرسانی کنترل شده است. رخداد بی­هنجاری منفی Eu در طی کائولینیتی­شدن نشانگر تخریب پلاژیوکلاز توسط سیال­های گرمابی دما بالاست. حضور دیاسپور، دیکیت و پیروفیلیت، غنی­شدگی LREEها نسبت به HREEها، جدایش HREEها از هم و رخداد بی­هنجاری منفی شدید Ce در نمونه­های مورد بررسی آشکارا نقش فرآیندهای درونزاد در گسترش و تکامل کانسار کائولن تاتروس را پیشنهاد می­کنند. شواهد دیگری چون همبستگی­های مثبت شدید مواد فرار (LOI) با (La/Yb)N- و با P۲O۵ به همراه مقادیر برخی از پارامترهای زمین­شیمیایی چون Ce+La+Y، Nb+Cr، Rb+Sr و Y/Ho این نظر را تائید می­کنند.

کلیدواژه ها:

Mineralogy ، geochemistry ، kaolin ، distribution of elements ، Tatros ، Danesfahan. ، کانی شناسی ، زمین شیمی ، کائولن ، توزیع عناصر ، تاتروس ، دانسفهان.