بازسازی ، مرمت و توسعه آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع) توسط آستان قدس رضوی و اثرات آن در بهبود ارائه خدمات به زائرین ، مسافرین ، مردم محلی و توسعه گردشگری شهرستان طبس

معماری آرامگاهی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و بخش قابل توجهی از معماری اسلامی را شامل می شود. این بناها از جنبه های مختلف معماری ، تاریخی ، هنری ، مذهبی و اجتماهی مورد توجه هستند. در خصوص بنای امامزادهها مدارک مختلف حاکی از این است که از همان سالهای اولیه وفات امامزادگان بناهایی هر چند ساده بر مدفن آنها ساخته می شد و آستان مبارک حسین موسی الکاظم (ع) نیز از این امر مستثنی نبود. اما در زمین لرزهای به شدت ۸,۷ ریشتر ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۷ اتفاق افتاد به کلی ویران شد. زلزله طبس شدیدترین زمین لرزه معاصر ایران بود که با ویرانی این شهر و روستاهای تابعه آن همراه شد، به طبع آستان مقدس حسین موسی الکاظم (ع) نیز از گزند این حادثه طبیعی بی نصیب نماند. در این زمین لرزه تخریب کامل امامزاده به وقوع پیوست این آستان مقدس کاملا تخریب شده بود، ضریح و سنگ مطهر زیر خروارها خاک مدفون شده بودند. آستان قدس رضوی و خیران به کمک آمدند تا اولین جا امامزاده ساخته شود. بعد از انقلاب، مردم برای خانه سازی در طبس پول به حسابی واریز کرده بودند که پس از ساخت خانه ها، حدود ۳ میلیون تومان در حساب مانده بود که برای مصرف آن، از امام(ره) کسب تکلیف شد و ایشان دستور دادند این پول در اختیار آیت االله واعظ طبسی قرار گیرد. چون آن پولها به منظور ساخت خانه جمع شده بود را برای ساخت ۸ خانه در اطراف امامزاده صرف شد. چون کارمندان مخابرات خانه نداشتند، آن خانه ها را به اداره مخابرات حدود ۹ میلیون تومان فروختیم . مرحوم آیت االله واعظ طبسی آن ۹ میلیون را به بازسازی آستان مقدس حسین موسی الکاظم (ع) اختصاص داد تا ساختمان امامزاده بنا گردد. طراحی گنبد و گلدسته ، صحن و غرفات را من انجام دادم و طراحی شبستان امام خمینی (ره)، سقاخانه و...نیرانجام گرفت . سال ۱۳۷۳ طی حکمی تولیت این آستان مقدس توسط رهبر معظم انقلاب به مرحوم آیت االله واعظ طبسی واگذار شد. از جمله کارهایی که در این مدت انجام گرفت می توان به احداث ۶ دستگاه سردربهای ورودی به صحن آرامگاه و ۱۲ واحد سوئیت مجهز به امکانات رفاهی جهت اسکان زائران، نماسازی محیط آرامگاه با تزئینات کاشی هفت رنگ ، احداث ۴ دستگاه برج ساعت در ۴ گوشه بقعه ، احداث ۲ دستگاه سقاخانه با معماری کاملا اسلامی ، مجموعه باغ رضوان در محیط خارجی آرامگاه با طراحی بسیار زیبا و امکانات رفاهی برای زائران و مجاوران، تعدادی واحد تجاری و پارکینگ عمومی اشاره کرد. ساختمان کتابخانه ، سالن چند منظوره و سرویس بهداشتی خواهران و بردران نیز به طراحی و همت شرکت توسعه عمران جنوب یکی از شرکت های وابسته به آستان قدس رضوی در اواسط دهه ۸۰ تاسیس شد. آستان مقدس حسین موسی الکاظم (ع) نگینی در دل کویر بوده و روزانه پذیرای خیل عظیم زائران و دلدادگان با اهل بیت علیه السلام است . این امامزاده از معدود امامزادگان در سطح کشور است که دربهای آن به صورت شبانه روزی در تمام فصول بر روی زائران باز است . اداره حرم مطهر حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) برادر گرامی امام رضا(ع) توسط قریب به هزار نفر پرسنل ، خادم و راهنمای زائر برادر و خواهر انجام می شود. خدمات قابل توجه و ارزنده آستان قدس رضوی و همچنین موقعیت جغرافیایی طبس و قرار گرفتن در مسیر زائران حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از مناطق مرکزی ایران اسلامی ، سبب شده شهرستان طبس میقاتالرضا به عنوان اولین شهر زیارتی استان خراسان جنوبی سالیانه میزبان قریب به شش میلیون نفر زائر بوده که در طول سال به عنوان دومین شهر زیارتی بعد از استان خراسان رضوی شناخته شده است . تسهیلات اقامتی رفاهی در آستان حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) شامل فعالیت دفتر زائرسرا به طور شبانه روز، راهاندازی سامانه رزرو اینترنتی زائرسرای آستان حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع)، ۱۲۰ باب اتاق اقامتی مفروش با امکانات اولیه ، ۱۲ باب سوئیت و ۵ باب مهمانسرا ویژه مجهز به اتاقهای خواب، آشپزخانه و سرویس های بهداشتی ، آشپزخانه با تجهیزات کامل آشپزی و آب جوش رایگان، پارکینگ وسائل نقلیه سبک و سنگین ، پارک بازی کودکان در زمینی کف پوش شده به مساحت ۱۰۰۰ متر مربع ، فروشگاه و نمایشگاه محصولات فرهنگی ، مجموعه زیبای باغ رضوان با چشم اندازی قابل تحسین در نورپردازی ، ایجاد فضای سبز، پارک بازی ، سکوهای اقامتی و... می باشند. تربیت دینی نونهالان زیر چتر حضرت امام رضا (ع) فراهم کردن شرایط در عرصه فراگیری علم و دانش از سال ۱۳۸۰ در مسیر شکوفایی و توسعه این امر مهم در دستور کار این موسسه بوده بطوری که در سال تحصیلی ۱۳۹۹- ۱۳۸۸ در مقطع پیش دبستانی به تربیت دینی ۵ هزار نونهال قرآنآموز زیر چتر رحمت حضرت علی بن موسی الرضا(ع) پرداخته شده است . کیفیت محتوای آموزشی همراه با اعتماد متقابل والدین به اینگونه مراکز سبب شده تا در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ مجوز تاسیس اولین مرکز آموزشی غیردولتی شکوفه های رضوی وابسته به این موسسه از اداره کل آموزشوپرورش استان دریافت شود و دانش آموزان تمامی مقاطع ابتدایی در این مرکز در سال تحصیلی ۹۳-۹۲رسما مشغول به تحصیل شوند. هم اکنون نیز بسیاری از مراسم مذهبی و فرهنگی شهر و منطقه طبس ، استان خراسان جنوبی و حتی مراسم کشوری همچون مسابقات ملی و بین المللی حفظ و قرائت و ترتیل قرآن مجید، مراسم استانی و کشوری اعتکاف و ... در این آستان مبارک صورت می پذیرد. در راستای موارد فوق الذکر و با توجه به بازدید های متعددی که نویسنده در بیش از دو دهه کار دانشگاهی در خراسان جنوبی از این آستان مبارک داشته است کاملا با سبک معماری ، زیبایی و امکانات آن درارائه خدمات به زوار، مسافرین ، مردم محلی و توسعه منطقه طبس آشنا می باشد. دراین مقاله از تجارب، مشاهدات و عکسهای میدانی نویسنده نیز استفاده شده است . روش تحقیق در این مقاله کیفی و میدانی می باشد که در انتهای مقاله نیز به نتیجه گیری از موارد فوق و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود مدیریت بازسازی و توسعه آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع) درارائه بهینه خدمات به زوار، مسافرین ، مردم محلی و توسعه منطقه طبس که باید به آنها توجه جدی شوند می پردازد.

کلیدواژه ها:

آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع) ، آستان قدس رضوی ، بازسازی ، عوامل ، وضعیت ها ، خدمات ، زوار ، مسافرین ، توسعه ، گردشگری ، طبس ، خراسان جنوبی .