بازشناسی صورت معماری خانه به واسطه تحولات خانه سازی در چهار دهه اخیر ( نمونه مورد مطالعه: بافت میانی شهر کرمانشاه)

بیان مساله: بیان نارضایتی توسط ساکنان خانه ها و یادآوری زندگی گذشته در سال های نه چندان دور مساله اصلی پژوهش را به این سمت سوق داد که این خانه ها چه ویژگی هایی داشته اند و در خانه های زمان حال چه تحولاتی نسبت به قبل رخ داده است که در افراد چنین احساس حسرتی نسبت به گذشته ایجاد شده است. این امر شاید بتواند در روند خانه سازی آینده کمک کننده به ساخت خانه هایی با مطلوبیت بیشتر برای ساکنان باشد.سوال تحقیق: چیستی ویژگی های اصلی صورت معماری خانه های بافت میانی شهر کرمانشاه و چگونگی تحولات رخ داده در این خانه هاست.اهداف تحقیق: کشف وجوه مختلف تحولات خانه سازی، فهم ویژگی اصلی "الگوی خانه" در هر دوره زمانی از معماری خانه بر اساس بررسی وضع موجود و دیدگاه ساکنان و چرایی رخ دادن این تغییرات در چهار دهه گذشته است.روش تحقیق: پارادایم پژوهش کیفی، هدف کاربردی به روش توصیفی- تحلیلی، شیوه جمع آوری داده ها؛ مطالعه کتابخانه ای و پژوهش میدانی در قالب برداشت از خانه های موجود و تحلیل محتوای مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با ۴۲ نفر از ساکنان است. از میان ۹۵۰ خانه موجود در بافت میانی شهر کرمانشاه؛ ۲۷۳ خانه بر اساس فرمول کوکران در چهار گونه از خانه ها و در سه مقیاس مورد ارزیابی قرار گرفته است. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: اصلی ترین تحولات رخ داده صورت معماری خانه در دو مقیاس میانی و خرد است؛ در مقیاس میانی؛ افزایش تراکم محله، تعداد خانه های آپارتمانی، تغییر از زندگی در محور افقی به عمودی، افزایش ارتفاع ساختمان ها، افزایش ترافیک، تداخل مسیر پیاده و سواره، کاهش ارتباط، دید و دسترسی مطلوب، کاهش تعاملات همسایگی و افزایش فضاهای مشترک. در مقیاس خرد؛ کاهش ارتباط با طبیعت، افزایش فضای بسته، حذف فضاهای نیمه باز و باز خصوصی، تکرار در خانه ها، فقدان محرمیت و حریم، کاهش سلسله مراتب و مرتبه بندی فضاها و در نهایت کاهش تنوع فضاهاست. از طرف دیگر مولفه های سازنده خانه در یک ساختار ابری شکل و پویا متاثر از تحولات درونی یا بیرونی هستند و میزان انطباق ساکنان با این ساختار ابری در "خانه بودن" مکان زندگی شان نقش اساسی دارد. به طور کلی این تحولات نشان از وجود مساله در مقیاس کلان دارند؛ نگرانی از مساله امنیت و محدود شدن به درون خانه، مسائل اقتصادی، هزینه های بیشتر زندگی، قیمت زمین و ساخت حداکثری فضاها ، مسائل اجتماعی و بیان کردن ظاهری از سطح اقتصادی خانواده، افزایش جمعیت و ازدحام در محله های بافت میانی و در نهایت عدم امکان انتخاب به دلیل از بین رفتن تنوع در طراحی خانه ها از اصلی ترین دلایل تحولات بیان شده است.

کلیدواژه ها:

معماری خانه ، صورت معماری ، مولفه های سازنده خانه ، تحولات خانه سازی ، الگوی خانه ، بافت میانی شهر کرمانشاه