مطالعه سازمان دفاعی سپاه در عهد ساسانی (بر اساس مطالعه تطبیقی منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی)

اردشیر یکم (۲۴۰-۲۲۴ م) بنیانگذار سلسله ساسانی، آداب و رسوم پارس باستان را زنده کرد. در میان طبقات اجتماعی ساسانیان، جنگجویان، دومین طبقه اجتماعی را تشکیل می­دادند. وظیفه آنان محافظت از فرمانروایی و افراد زیر سلطه شان بود. در ابتدا رهبری و هدایت سربازان بر عهده ایران­سپاهبد بود، اما در دوره قباد و فرزندش خسرو اول، تشکیلات سپاه تغییر یافت و به چهار سپاهبد در چهار گوشه قلمرو ساسانی سپرده شد. هدف از پژوهش حاضر این است که ارزیابی شود تا چه حد، داده های تاریخی با یافته­های باستان­شناختی در زمینه سپاه ساسانی هم­خوانی دارد و سوال اصلی پژوهش این است که چه شواهدی باستان شناختی، از نظام ارتش ساسانی در ایران فرهنگی یافت گردیده است؟ روشی که در این پژوهش اتخاذ گردیده روشی تاریخی- باستان شناختی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای و یافته­های باستان­شناختی است. نتایج ­پژوهش نشان داد که در این دوره سازهای دفاعی ساخته شده به سه گروه دژ یا قلعه، دیوار دفاعی و خندق محدود می­شود و پادشاهان ساسانی در مناطق حساس جغرافیایی جهت حفاظت از راه­ها و جلوگیری از یورش اقوام بیگانه به خاک امپراتوری شروع به احداث سازه های دفاعی ازجمله دیوار دفاعی دربند، گرگان، تمیشه، کلات، گوری و...، دژهایی چون سیراف، قصر ابونصر، نخلک، شیرکوه و ...کردند.

کلیدواژه ها:

سپاه ، سازه های دفاعی ، باستان شناسی ، ساسانی