رخداد معدنی مس- نقره± طلا همراه با اکسید آهن ساق، جنوب شرقی تربت حیدریه: شواهدی از زمین شناسی، کانه زایی، زمین شیمی و سیالات درگیر

رخداد معدنی ساق در جنوب شرقی تربت حیدریه، استان خراسان رضوی و در بخش شرقی کمربند ماگمایی خواف- کاشمر– بردسکن (KKBMB) واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه به دو دسته کلی توده های نفوذی (مونزونیت، مونزودیوریت، دیوریت و سینیت) در نیمه جنوبی و واحد کنگلومرا در نیمه شمالی تقسیم می شود. کانی سازی در یک زون پیوسته به وسعت حدود یک کیلومتر مربع به شکل استوک ورک دیده می شود ولی در برخی نقاط روند خطی داشته و در توده های نفوذی تشکیل شده است. کانی های اولیه شامل اسپیکیولاریت، کالکوپیریت، پیریت، گالن و سولفوسالت بوده و کانی های ثانویه شامل مالاکیت، گوتیت، هماتیت، کالکوزیت، کوولیت و آنگلزیت است. بافت کانه زایی به صورت رگه- رگچه، پراکنده، جانشینی ثانویه و کلوفرم عمدتا همراه با آلتراسیون کلریتی- سیلیسی شدید دیده می شود. میانگین مقدار مس ۸/۰ با بیشینه بیش از ۳ درصد، میانگین مقدار نقره ۴/۲۴ با بیشینه بیش از ۱۱۳ گرم درتن، میانگین مقدار طلا ۴۴ با بیشینه ۲۵۰ میلی گرم در تن، میانگین مقدار سرب ۷۶۱ گرم در تن با بیشینه ۴/۰ درصد و میانگین مقدار روی ۴۳۰ گرم در تن با بیشینه ۱/۰ درصد است. دمای تشکیل سیال کانه ساز بین ۱۵۹ تا ۳۲۸ درجه سانتیگراد و شوری بین ۲/۷ تا ۷/۱۶ درصد وزنی است. مخلوط شدگی سیال ماگمایی با آب های جوی با دما و شوری پایین مهمترین مکانیزم تشکیل کانی سازی بوده است. برپایه شواهد موقعیت تکتونیکی، سنگ شناسی، نوع آلتراسیون، شکل و حالت کانی سازی، وجود اسپیکیولاریت فراوان همراه با آنومالی مس، نقره و طلا، احتمالا منطقه ساق از نوع مس-نقره ± طلا همراه با اکسید آهن (Iron oxide copper-gold) است.

کلیدواژه ها:

زمین شناسی ، کانی سازی ، ژئوشیمی ، کانسارهای مس-طلا همراه با اکسید آهن ، ساق ، کمربند ماگمایی خواف-کاشمر- بردسکن