نگاهی به تاریخ هنر معماری اسلامی در مسجد شیخ لطف الله در شهر اصفهان

هنرهای الهی و اسلامی بیش از هر چیز تجلی وحدت الهی در زیبایی شناسی و نظم دنیوی است. وحدت در نظم، تعادل و انسجام جهان کثرت منعکس می شود. هنر اسلامی تجربه زیبایی شناختی وحدت و کثرت است که در آن کثرت ها در قلمرو نظم بدیع به وحدت تبدیل می شوند. حس تعلق به مکان همواره از اهمیت ویژه ای برای استادکاران و معماران با معماری ایرانی اسلامی برخوردار بوده است. نگاهی اجمالی به تاریخ هنر اسلامی نشان می دهد که تصوف و عرفان از دیرباز از مهمترین جریان های فکری و معنوی تاثیرگذار بر هنر و معماری ایرانی بوده اند. بر این اساس، بازخوانی مفاهیم نمادین و نشانه شناسی عرفانی و معنوی و جستجوی انعکاس آنها در پیکره معماری، دستوری واجب است که در فرآیند طراحی معماری باید مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش، نگارندگان تلاش کرده اند تا با استفاده از روش های استنتاجی- تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات تجربی، نشانه شناسی عناصر کالبدی مسجد شیخ لطف الله اصفهان و رابطه آن با عرفان مولانا را بررسی کنند. این تحقیق نشان داد که مسجد شیخ لطف الله بر اساس آرای عرفانی مولانا ساخته شده است تا ارزشهای معنایی سطوح مختلف هستی را در شکل فیزیکی، ساختار و پیکربندی آن نشان دهد. بر اساس یافته ها، بهره گیری از عرفان مولانا، روح معنایی خدامحور را در پیکره عناصر معماری ایرانی منتشر می کند که همواره انسان را به یاد خانه واقعی خود، یعنی عالم بهشت می اندازد. از نظر مولانا ماهیت معماری فراتر از مادیات است و این تفکر خدامحور است که معماری را به بناهای باشکوهی تبدیل می کند.

کلیدواژه ها:

عرفانی ، معنوی ، هنر و معماری ایرانی ، انسان ، مسجد شیخ لطف الله ، مولانا.